"Acemi Kolpacı" Orhan'ın Hikâyesi

Bugünlerde hala aşka, hayata, emeğe, memlekete inananlardansanız, size küçük bir tavsiyem olacak; Başar Başarır ilk romanını yazdı, Sibop, okumalısınız onu. İçiniz ışır, iyi gelir. İçinden geçmekte olduğumuz zaman mekan birlikteliğinde en önemlisi, iyi gelen şeyleri bulup yakında tutmak gibi geliyor bana, öyle değil mi?

Belki biliyorsunuzdur Başar Başarır yazarlık kariyerine öykücü olarak başladı, 2004 yılında Sait Faik Hikâye Armağanı, 2014 yılında Yunus Nadi Öykü ödülüne layık görüldü. Öykü kitaplarından kişisel favorim Düzenboz. Öykücülüğüne hayranlık duysam da yazar Kitaplık dergisinde yayınlanan “Distolcüler” öyküsünün kurgusunda, karakterlerin derinliğinde bir romanın yolda olduğunun ipuçlarını veriyordu. Ve geçtiğimiz hafta Sibop ile romancı olarak karşımıza çıktı.

Sibop, yurt dışından yeni gelmiş, Türkçesi bozuk ama şekli yerinde Aslı ile, Cihangir piçiyiz biz derken salaklık düzeyinde bir saflığın kitabını yazan, her ifadesinin içine bir deyim yerleştiren, iç sesi ile ne kendisinden ne annesinden ne de hiç kimseden kaçabilen Orhan’ın hikâyesi. Aşkın ve memleketin –den hali. Konuşurken güldüren bir tanıdığı dinler gibi okunan bir roman. Hikâyesindeki zaman geçişleri, geçmiş zamanın memleketin tıpkı başka bir dünyaymış gibi değiştiğini de ortaya koyduğundan kısmen kafa karıştırsa da tüm o paralel zamanların, kendi kadar dünyayı önemseyen bir başka nesle romantik bir selam çakıyor. Bu selamla kısmen küfürlü, azıcık edepsiz dili ve zeka ile hazır cevaplık içinde döndürdüğü hikâye okuyucuyu şaşkınlıkla gülümsetiyor. Kitabın içinde Başarır’ın sadık okuyucusuna hazırladığı birkaç tane sürpriz olduğunu da ekleyeyim, önceki kitaplarını okumuş olanlar, verilmiş selamları farkettikçe biraz daha fazla gülümseyecektir.

Okuru olarak Başarır’ın yazarlığında en sevdiğim şey, erkek bakış açısını çok net şekilde ortaya koymasıydı, romanında bu durumun biraz daha koyulaştığını söyleyemek mümkün, erkek gözüyle dünyaya, memlekete, aileye, kadına bakan ve iç sesi bir türlü kendine rahat vermeyen Orhan karakteri son dönem romanlarda ya da edebiyatta bize sunulmayan bir imkan sunuyor; erkek bir karakterin gözlemledikleri. Bir erkek kardeşin gözünden abla, o ablanın geline bakışı, ablanın kardeşine bakışı, toplumdaki kadın-erkek ilişkileri, kadınlık erkeklik rolleri anlatılırken hikâyenin içinde yeniden tanımlanıyor. Romanın sesini benim yerine konuşmasını dinlemenizi rica edeceğim tam da burada.

“Anam ‘sen zaten’ diye başlamayagörsün, dünyayı babamın başına yıkana kadar susmazdı. Adamcağız gözümüzün önünde büzüşür, küçülür, yok olurdu. Bi “zaten”de neler gizlidir bilir misiniz? Bütün sorulmamış hesaplar. Ses çıkarılmamış hatalar. Hoş görülmüş, görmezden gelinmiş, katlanılmış her türlü yanlış. Sonradan ortaya çıkan mahsurlar… Kapı aralığında komşu teyzelerden öğrenilen ve kişiyi kıskançlığa boğan bir dedikodu. Zaten demek, doldum ben demek. Zaten demek, geçen gün yediğin haltı daha unutmadım demek. Zaten demek, alakasız mevzuları bir araya getirip başından aşağı şimdi boşaltıyorum demek. Görülecek hesabımız var, hiçbirini unutmadım, bana yutturamazsın… Sen zaten…”

Sibop, belki beklenenden çok sayıda karakter taşıyan bir roman. İlginç olan her tanıdığın yeni karakter ile kitap okuyucuya genişleyen ama yoldan çıkmayan bir araçta gibi hissettiriyor olması. İfadeler, deyimler ve neredeyse her gün içinde dolaştığımız hayali bir caddeye referanslar fal, nazar gibi geleneksel kavramlarla harmanlandığında böyle eğlenceli bir ilk romanın aslında ne kadar usta işi olduğu da ortaya çıkıyor.

İnsan kitabı okuduğunda anlıyor ki, duygusal zihinsel o pis dönüşüm gerçekleşmeden kentsel de dönüşülmüyor. Ufuk umutlu, kurtuluş romantik kalmasını sağlayabildiğimiz kalbimizde, aklımızda. 

görseller: Evelyn Bencicova