Altı Bardakta Dünya Tarihi

Bira, şarap, damıtık içkiler, kahve, çay, kola. Bu sıvılara bakarak dünya tarihi yazılabilir mi? “Altı Bardakta Dünya Tarihi” bu içeceklerin izini takip ederek yazılmış bir kitap. Tom Standage her bir içeceği ele aldığı altı bölüm ile tarihi bu kez bir başka gözle geçmemizi sağlıyor. Yazar, içkisini yaratırken içkisiyle de şekillenmiş her döneme ekonomik, siyasi, sosyolojik, sanatsal vb. birçok açıdan bakarak önemli tespitler yaparken, oldukça ilginç bilgiler de aktarmakta. Mezopotamya ve Mısır’da tahıl fazlasının sonucu olan biranın ilaç olarak bile kullanıldığını biliyor muydunuz? Bira içerken birinin sağlığına kadeh kaldırmanın ta buralara dayandığını? Ya da Mısır hükümdarı I. Scorpion’un yedi yüz şişe şarapla gömüldüğünü? Ya da brendi, rom, viski gibi damıtık içkilerin Amerika Birleşik Devletleri’nin kurulmasında kilit bir rol oynadığını? Zihin açıklığı sağlayan kahvenin, dolayısıyla kahvehane tartışmalarının Fransa’da devrimci düşünceye bereketli bir zemin hazırladığını? İngiltere’nin ilk süper güç olmasını sağlayan görülmemiş ölçekte sanayileşmenin ve emperyalizmin dayanağının çay olduğunu? Canlı tüketim kapitalizminin simgesi olan ve ABD’nin bir süper güç olmasına destek veren Coca-Cola’nın Atlantalı bir eczacı tarafından dinçlik verici bir ilaç olarak tasarlandığını?

İnsanlık tarihinin dönemlerini, arkeologların kullanılan malzemelere göre taş, bronz, demir çağı gibi tanımladığına işaret eden Standage, içilen içkiye göre çağları ise şöyle sıralıyor. “Mezopotamya ve Mısır’da Bira”, “Yunanistan ve Roma’da Şarap”, “Sömürge Döneminde Damıtık İçkiler”, “Akıl Çağında Kahve”, “Çay ve İngiliz İmparatorluğu”, “Coca-Cola ve Amerika’nın Yükselişi”.

Yazar avcılık ve toplayıcılık döneminden sonra gelen tahılın evcilleştirilmesi ve çiftçilikle ortaya çıkan tahıl fazlasının sebep olduğu bira ile başlayıp günümüze değin gelmekte. Kimin neyi neden içtiğinin ve nereden elde ettiğini irdeleyerek. Bunların sonuçlarını  anlamanın yolunun ise tarım, felsefe, din, tıp, teknoloji ve ticaret tarihlerinden geçmekte olduğunu belirtiyor ve şöyle uyarıyor: “Bu içkilerin kökenini öğrenince, hangisi olursa olsun, o en sevdiğiniz içkiye bir daha eskisi gibi bakamayabilirsiniz.”

Tarihsel olarak bu altı içkiyi izleyen okurun damak tadıyla da bir yolculuk yapabilmesi için kitabın sonuna  “Eski İçkilerin İzinde” diye bir ek eklenmiş. Yazar, günümüzde hangi içkiyi nerede bulabileceğimizi, nelerden nasıl yapılmakta olduklarını, yine bölümlere göre, kendi beğenilerini de belirtmeyi esirgemeden aktarmakta.

Ve bir son bölüm var ki günümüzü çok ilgilendirmekte. Geleceğimizi şekillendirecek olan sıvı, o hayati içeceğe ayrılmış. Bu içki her zaman moda, tıbbi tartışma konusu ve çok kapsamlı jeopolitik önem taşımakta. Su.

Sliderdaki görsel Dina Belenko'ya aittir.