Bir Tür Yol Hikâyesi

Kendinden, eğitiminden ve tasarım geçmişinden bahseder misin? 

Lisans eğitimimi tamamladıktan hemen sonra Londra’ya tasarım konusunda kendimle yüzleşmek, biraz da merakımın sınırlarını görebilmek için gittim. St. Martins'de yeterli olduğunu düşündüğüm bir portfolio hazırladıktan sonra Ankara'da gazete ilanıyla bulduğum küçük bir stüdyoda çalışmaya başladım. Biraz daha tecrübe edindikten sonra İstanbul'da uluslararası reklam ajanslarında sanat yönetmeni olarak devam ettim. Ancak bir süre sonra ajans hayatının bana hiç de iyi gelmediğini anladım. Şu anda Doğan Egmont yayınevinde Yaratıcı Yönetmen olarak görevimi sürdürüyorum, diğer taraftan GMK Yönetim Kurulu Üyesi ve üniversitede yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak çalışıyorum.

Tasarım anlayışını bize tarif edebilir misin? İlham aldığın ve seni motive eden şeyler neler? 

Yaptığım işi bir tür çevirmenlik olarak görüyorum. Söz ve yazı gibi ifade biçimlerini daha rafine üretim teknikleri kullanarak görsel olana dönüştürüyorum; ancak bunu yaparken öznel bakış açımı da hiç kuşku duymadan işlerimin içine katıyorum. Her okuma yeni bir okuma olduğu gibi her çevirinin de doğası gereği yeni bir yazım anlamına geldiğine inanıyorum.

Yürümek, sokakta gördüğüm insanlar, onlar hakkındaki düşüncelerim, çocukluk hayallerim, tanıdık tanımadık insanlarla yaptığım ilginç sohbetler, estetik bulduğum her şey ve özellikle sinema işlerimi ve beni derinden etkiliyor.

Yayınevinde kitap tasarım sürecine yazar nasıl dahil oluyor? Yazar tasarımcıya müdahalede bulunur mu?

Kitapların yaratıcı dünyasını kurgulayan esas kişiler yazarlar. Kitabı tasarlayabilmek için öncelikli olarak onların hayal dünyasını, kitabın kurgusunu anlamam gerekiyor. Sonrasında ise tasarımcı ile yazar arasında kurulan güven ilişkisi projenin devamı için en önemli konu haline dönüşüyor. Bu noktada yazı yazmak ve onu görselleştirmenin farklı işler olduğunu kabul etmek gerek; bu farkı anlayan yazarlarla hazırladığımız projeler her zaman çok daha güçlü bir üsluba sahip oluyor.

Bu ay Yüz isimli kitabın yayınlandı. Böyle bir kitap projesi nasıl ortaya çıktı?

Yüz son on yıl içinde tasarladığım kitap kapakları arasından 100 tanesini bir araya getirdiğim bir belge-kitap. Projenin olgunlaşma süreci uzun zaman aldı. 100 kitabı bir araya getirmek için mesleğimde deneyim kazanmam gerekiyordu. Yıllar içinde hazırladığım kapak tasarımlarıyla beraber bu kitabın ne tür niteliklere sahip olması gerektiği konusunda yeterince fikir edindim. Konu bu aşamaya gelince de proje fikrini çalışma arkadaşlarımla paylaştım. Diyebilirim ki Yüz, ilk kitap kapağımı tasarladığım günden bugüne öğrendiklerimin ve edindiğim birikimin bir tür yol hikâyesi oldu.

Kitabın arşivlik bir kitap olarak mı tasarlandı?

Evet, kitap kısıtlı sayıda ve satın alan kişiye özel numaralandırılmış bir cilt ile basıldı. Yüz, ileride günümüz görsel tasarım anlayışını ifade eden nitelikli bir örnek, özenle hazırlanmış, değerli bir belge kitap olması amacıyla kurgulandı ve tasarlandı.

Zülfü Livaneli, Hamdi Koç, Yavuz Ekinci, Hakan Günday gibi edebiyat dünyasının önemli isimleriyle çalışmışsınız. Kitabınıza yazarlar da kapak tasarımı üzerine görüşleriyle katkıda bulunmuşlar. Tanınmış yazarlarla çalışmak daha mı zor? 

Daha önce beraber çalıştığım yazar, tasarımcı ve editör arkadaşlarımdan kitap kapaklarının tanımı üzerine metinler istedim. Bu kişiler, bir tasarım nesnesi olarak kitabın çalışma prensiplerini farklı açılardan tecrübe eden, kullanım potansiyellerine hâkim kişiler. Hepsinden çok değerli yazılar geldi, bu yazılar kitabımı içerik açısından oldukça zenginleştirdi diye düşünüyorum. Edebiyatımız için önemli isimlerle çalışmanın elbette kendi içinde bazı zorlukları ve sorumlulukları oluyor, ancak saydığınız bütün isimlerle beraber geçmişte gayet güzel işler yapma şansım oldu. O yüzden de kitabımın bir parçası oldukları için mutluyum. 

Amerika’nın önde gelen yayınevlerinden Random House’un yaratıcı yönetmeni John Gall kitabın için bir sunuş yazısı hazırlamış. Kendisiyle nasıl tanıştın? Projeye nasıl dahil oldu?

Type Directors Club tarafından jüri üyesi olarak New York’a davet edildiğimde John da aynı organizasyonda jüri üyesiydi. Üç gün devam eden oylamalar sırasında sık sık sohbet ettik. Onun Amerikan versiyonlarını hazırladığı Haruki Murakami serisinin Türk edisyonlarını da ben hazırlıyordum; ikimiz de birbirimizin tasarım anlayışı hakkında fikir edinme şansına sahip olduk. Yüz'ü hazırlamaya başladığım süreçte yayıncılık alanından beni tanıyan güçlü bir ismin, bir meslektaşımın kitabım için sunuş yazısı yazmasını istiyordum, ilk aklıma gelen John oldu, konudan haberdar olur olmazda kitabım için güzel bir yazı hazırladı.

New York Type Directors Club yıllığına kabul edilen ilk Türk tasarımcısısın. Avrupa Tasarım Ödüllerinde Altın Ödüle layık görüldün, ardından Amerikan Grafik Tasarım Birliği tarafından düzenlenen, "Yılın En İyi 50 kitabı ve Kapağı" seçkisine kabul edilen yine ilk Türk tasarımcısı oldun. Bir tasarımcı olarak bu ödüllere layık görülmene sebep olan vasıfların neler ve bu ödüller sana nasıl hissettiriyor? 

Bir tasarım eğitimi almadım, bu yüzden neyin nasıl yapılması gerektiğini bana gösteren herhangi bir hocam da olmadı. Severek ve merakla başladığım mesleğim ile ilgili arayışım ne şanslıyım ki kendi sesimi bulmamla sonuçlandı. Üniversitelerden mezun birçok öğrencinin tasarım alanında geliştirdiği basmakalıp refleksler ve ekollerin neden olabildiği zihinsel sınırların hiçbirine bağımlı olmadığımı düşünüyorum. Ayrıca lisans eğitimimi farklı bir alanda yapmış olmam yani bilişim teknolojileri, medya felsefesi ve sosyoloji gibi konularda edindiğim birikim iletişim tasarımı alanında benim için oldukça faydalı oldu.

Ödüller almak elbette iyi hissettiriyor. Severek yaptığınız, emek harcadığınız iş ile daha çok insana ulaşmanıza vesile oluyor. Tasarımlarım üzerinden insanlarla iletişim kurmak benim için tasarımın kendisi kadar önemli.