Çocuk Görünmezdir: Suspus

“Utangacım. Küçüğüm”*

​“Çocuk görünmezdir.” Bu cümle bazı okurları rahatsız etmiş olabilir. Hemen itiraz etmesinler çünkü bunun çok bariz delilleri var. Mesela bir çocuğun yanında iki yetişkin “o” çocuk hakkında şöyle konuşurlar: “Okula gidiyor teyzesi.” ya da “O da pek girişken bir çocuk değil, biraz zorlanıyor arkadaş bulmakta.” İki yetişkin kendi konularını konuşurken bir çocuğun şu cümleleri kurduğunu da duyarsınız. “Anne canım sıkıldı… Anne… Anne…”, “Baba oyun oynamaya gidebilir miyim? Baba… Baba...” Çocuk görünmezdir işte.

Çocuk neden görünmezdir? Çünkü çocuk küçüktür. Herhangi bir yetişkinden en az bir metre aşağıdadır. Ayrıca yetişkinler genellikle çocuğun yanına eğilmediklerinden bir iletişime geçiliyorsa çocuk yetişkine bakarken boynu kırılacakmış gibi olur. Yine çocuk küçük ve aşağıda olduğu için genelde, “Ayakaltında dolaşma!” diyerek uyarılır. Bu yüzden çocuk sadece zihinlerde değil, fiziksel olarak da görüş alanında olmadığı için görünmezdir.

Delilleri sunmayı daha fazla uzatmayacağım. Sanırım bu ikisi asgari müşterekte buluşmamızı sağlamıştır. Bu girişin nedeni ise Çınar Yayınları’ndan çıkan David Oimet’in yazar ve çizeri olduğu bir çocuk kitabı. İngilizce ismi I Go Quiet olan kitap, harika bir çeviriyle Türkçeye Suspus olarak kazandırılmış. Çevirmeni ise çok iyi kitapların çevirilerine imza atan isimlerden birisi: Seda Ersavcı. Suspus, yayıneviyle, çevirmeniyle ve kapağıyla hemen kendini öne çıkarıyor. Kitabın yazarını tanıtmadan önce ise girişe bağlı kalarak içerik hakkında bilgi vermek daha doğru olacak.

“Susup kaldığımda bazen kitap okuyorum.”*

Suspus, yaşsız bir çocuk kitabı, hatta daha da genişleterek yaşsız bir resimli kitap denilebilir. Hatta bir adım daha ilerisine gidip yaşsız bir sanat eseri de denilebilir. Gotik bir çocuk kitabı aynı zamanda. Gotik deyince akla korku gelse de demek istediğim bu değil. Gri bir evrende, gri bir sisin arkasında yaşayan bir çocuğun dilinden yazıldığı bu tanımla uyuşuyor. Suspus, her şeyin çok büyük ve çok gürültülü olduğu mekanik ve sanayileşmiş bir dünyada görünmediği ve sesini duyuramadığı için sessizliği tercih etmiş bir çocuğun hikâyesi. Çocuk gözünden bu dünyanın nasıl göründüğünü, o dünyada yer alma çabasının nasıl duygular ve düşünceler doğurduğunu gösteriyor. Kitabın kahramanı çocuk, yalnızlığını gidermek ve bu çok büyük, gizemli dünyayı anlamak için, hemen hemen her yalnız çocuk gibi, kendisine bir yol arkadaşı buluyor: Kitaplar. Kitaplar, kendisini vahşi bir ormanda gibi hisseden çocuğa farklı dünyaları gösteren patikalar açıyorlar. Kitaplar, ormanda dilini bilmediği bir kabilenin içine düşmüş gibi hisseden çocuğa bir dil veriyorlar. Kitaplarla olan yolculuğu çocuğa o kadar da yalnız olmadığını, bu dünyada onun da kendine has bir yeri olduğunu ve bir gün kendi kelimeleriyle sesini tüm dünyaya duyurabileceğini gösteriyor. Suspus neşeli bir çocuk kitabı olmasa da kendisini farklı yani kitabın kahramanının ifade ettiği şekilde “akortsuz bir nota” gibi hisseden çocuklar için duygudaşlık uyandıran ve sonunda onlara umut veren bir eser.

“O kadar da farklı değilim.”*

Bir önceki paragrafta Suspus için sanat eseri tanımlamasının kullanılmasının sebebi muhteşem çizimleri. Kitabın yazarı David Oimet hem bir müzisyen hem bir sokak sanatçısı hem de bir illüstratör. Kariyerine film ve belgesel müzikleri yaparak başlasa da 1990’da keskin bir dönüşle kitapçı oldu. Sonra albüm ve kitap kapakları için illüstrasyonlar yapmaya başladı. Oimet, dünyaca ünlü çocuk kitapları yazarı ve Disney filmi Mulan’ın senaristi Robert D. San Souci’nin “Dare To Be Scared” serisindeki dört kitaba yaptığı illüstrasyonlarla bu alandaki kariyerinin altını çizdi. Daha sonra Kanadalı müzisyen John Southworth’un yazdığı Daydreams for Night çizimleriyle de çocuk kitapları alanındaki çalışmalarını taçlandırdı. Kitap, Society of Illustrators Annual 59 seçkisinde yer alarak Şubat 2017'de Museum of American Illustration'da sergilendi. Mart 2020’de ise Oimet’in metinleri ve çizimleri kendisine ait ilk kitabı Suspus’u yayımladı. Kitap, East Sussex Childrens Books Award 2020 ödülünü kazandı.

Kitabın İngilizce web sitesi www.igoquiet.com ise pek güzel; çocuklar kitabı kendi sesleriyle okuyup kaydettikleri takdirde videoya uyarlanarak kitabın ve yayınevinin web sitesinde, sosyal medya hesaplarında yayımlanacağını duyuruyor. Kim bilir bir gün Türkçesini okuyup gönderen bir okur olur ve videosunu izleriz.