Çocuklar İçin Deniz ve Yaz Temalı Kitaplar

Yaz mevsimi pek çok küçük çocuk için tatlı değişiklikler getirir. Günler uzar, hem evde hem de ev dışında geçirilen süre artar, okul tatil olur, şehir hayatından uzaklaşma fırsatı doğar. Çocukların anne-babaları ile, hatta aile büyükleri ile daha fazla şey paylaşmaları mümkün olur. Etraflarına büyük bir merak ve öğrenme açılığı ile bakan miniklerle, sakince ve zevkli zaman geçirmenin bana göre ilk yolu onlara kitap okumak. Bu kitaplar mevsimle uyumlu ise elbette çocukların onlara gösterdikleri ilgi daha da artıyor. Yetişkinlere yaz kitapları listesi hazırlanır da çocuklara hazırlanmaz mı?  Buyrun resimli çocuk kitaplarından deniz, yaz, yüzmek temalı eğlenceli ve öğretici bir seçki…

Balıklar, Su Kaplumbağaları ve Diğer Deniz Sakinleri

Mohea ve dans kraliçesi ile başlayalım. Deneyimli yazar Nadja’nın yazdığı bu seri her kitapta okuyucuları dünyanın farklı bir köşesine götürüyor ve onları oraların doğası, yaşam tarzı ve kültürü hakkında tatlı tatlı bilgilendiriyor. Örneğin Mohea ve dans kraliçesi Tahiti’de geçiyor. Aslında bu kitaba Dans, Çocuk ve Resimli Kitaplar başlıklı yazımda da yer vemeliymişim diye düşündüm, elime alınca. Pek de kısa sayılamayacak metne, Julie Camel’in tasarladığ sevimli görsel dünya eşlik ediyor. Hikaye dışardan bir göz tarafından anlatılmış. Başkahramanımız dans etmek isteyen ama dans etmeyi bilmeyen Mohea. Arkadaşları dans yarışması için hazırlanırken Mohea belli etmese de, zarif bir şekilde dans edemediği için üzülüyor. Günün ilerleyen saatlerinde babası ile denize açılan Moheo yüzmek için suya daldığında Tahiti inançlarında önemli yeri olan Kraliçe Manta ile karşılaşıyor. Dev bir manta balığı olan ve suda zarif hareketlerle süzülen kraliçe ile karşılaşmak Mohea’yı derinden etkiliyor. Ve dans yarışmasında kraliçenin de gücünü arkasında hissederek güzelce dans ediyor. Birincilik ödülü olan incili çiçek kolyesini boynuna takıyor. İyi düzenlenmiş olay örgüsü, önemli bir değişim yaşayarak hayalini gerçekleştiren bir kız çocuğu karakterini merkeze alması ve bizi bambaşka bir coğrafyanın kültürüne taşıması ile benim için apayrı bir yere sahip olan kitabın sonunda oyunlu bir soru cevap bölümü var. Bu seride Brezilya’da geçen, yine deniz ile ilintili, Isabela ve deniz tanrıçası adlı kitap bulunuyor.

2007 Tudem Edebiyat Ödülleri Resimli Kitap Yarışması Mansiyon Ödülü’nü kazanmış olan Benim Minik Kırmızı Balığım ise Ferit Avcı’nın yazıp resimlediği bir kitap. Bu kitapta hikâye evin kedisinin ağzından okuyucuya aktarılıyor. Babanın getirdiği hediye balık önce kavanoza konuyor, sonra büyüdüğü için daha büyük bir kavanoza, sonra daha da büyük bir kavanoza… Kırmızı balık büyümeye devam edince küvete, küvete sığmayınca da havuza yerleştiriliyor. Ancak kırmızı balık büyümeye devam ediyor. En sonunda baba, oğlu ve evin kedisi kamyona yüklenmiş kırmızı balığı götürüp denize yani gerçekten ait olduğu yere bırakıyorlar. Sıcak renklerin hakim olduğu, sade çizimler ve dikkat dağıtmayan bir grafik tasarım anlayışı ile sunulan kitap babanın eve bu sefer de küçük yeşil bir su kaplumbağası getirmesi ile bitiyor. Aslında, tam olarak şu manidar cümlelerle bitiyor; “Ben de büyüyüp okyanuslara açılacağım. Tıpkı minik kırmızı balık gibi…”

Su kaplumbağalarından devam edelim mi? Ülkemizin deneyimli çocuk kitabı yaratıcısı ve çağdaş sanatçı Can Göknil’in Deniz Masalı adlı kitabında dinazorlarla yaşıt bu canlıların yaşam döngüleri nefis resimler eşliğinde anlatılıyor. Konu kısaca şöyle; “Bir anne kaplumbağa, kumsala bıraktığı yumurtaları için endişe duymaktadır. Çünkü yazla birlikte gelip sahili dolduran insanlar doğanın sunduğu güzellikleri tüketmek konusunda ne yazık ki hoyrattır. Yumurtalardan çıkacak yavruların denize ulaşması ve hayatta kalması için yine doğadaki dostlarından; balıklardan ve aydan yardım ister.”  Deniz Masalı’nın, okuyucusunu, anne kaplumbağa ile empati kurmaya teşvik etmesini çok önemsiyorum. Tüm Can Göknil kitaplarında olduğu gibi bu kitabın da dostane ve espirili bir dili var. Kitabın arka kapağındaki şu satırlar size bir fikir verebilir; “Dalyan’da, deniz kenarında, kumların üstünde bir pingpong topu bulursan eğer, sakın eline alma. O, yumurta olabilir. Belki içinde minicik bir kaplumbağa vardır. Yumurtanın üzerini kumlarla ört ve oradan uzaklaş. Kumun altında başka yumurtalar varsa kırılmasınlar diye.” Çocukları tatlılıkla, tüm canlıların yaşam hakkına saygılı bir yaklaşıma davet eden bu kitap hem bakması hem de okuması zevkli çocuk kitaplarından bir tanesi. 

Denizin Altında isimli kitap ise adından da anlaşılacağı gibi çocuklara denizin altında sürüp giden yaşamı tanıtıyor. Bu kitaba damgasını vuran bir baş karakter yok. Ancak kitap, sayfalarını çeviren çocukları, bilgi verici metinlerin ve çeşitli çeşit deniz canlılarının eşliğinde, kâh denizin derinliklerinde kâh denizin üstünde, güzel bir yolculuğa çıkarıyor. Denizlerdeki hayatı konu eden kitapların çocuklar için çok önemli olduğunu düşünüyorum. Malum, dünyanın dörtte üçü denizlerden oluşuyor, üstüne üstlük biz de üç tarafı denizlerle çevrili bir coğrafyada yaşıyoruz. Ne acıdır ki çoğumuz denizle küs gibiyiz. Deniz Masalı ve Denizin Altında gibi kitapların bu küslüğü gidermede ilk adım olabileceğini ümit ediyorum.

Uğurböceği Sevecen ile Salyangoz Tomurcuk serisinden bir kitap olan  Deniz Macerası ise okuyucusuna gerçek bir macera yaşatıyor. Dere kenarında yaşayan Sevecen ve Tomurcuk, denizi merak ediyor. Meraklarını gidermek için dereden nehre, nehirden de denize uzanan bir yolculuk yapıyorlar. Yol boyunca karşılarına çıkan sorunlara çözüm üretip yeni arkadaşlıklar kuruyorlar. Zorlu ama zevkli bir yolculuğun ardından evlerine geri dönüyorlar. Macar Erika Bartos’un Sevecen ve Tomurcuk serisi oldukça başarılı bir seri. Defalarca zevkle okunan bu kitapta da çıta epey yukarıda. 

Haydi Yüzmeye

Çocuklar için hazırladığım resimli yaz kitapları seçkisine yüzmeyi konu eden kitaplarla devam ediyorum... Önümde üç kitap var. Tesadüfen hepsinin merkezinde bir kız çocuk karakteri var. Eminim bu tür kitapların erkek çocukları konu eden versiyonları da vardır.

Elif Denizde kitabında ailesi ile deniz kenarına giden Elif önce etrafı keşfediyor, sonra şişme timsahı ile denize giriyor ama kocaman bir dalga Elif’i bir yana, şişme timsahı bir yana savuruyor. Cankurtaran devreye girip timsahı geri getiriyor. Bundan sonra ise Elif denize babasının elini sımsıkı tutarak giriyor. Sempatik resimleri olan, hikâyesinde espirili yönler bulunan bir kitap, bu.

Cemile serisinin Cemile Yüzmeyi Öğreniyor isimli bu kitabında simidi hava kaçıran Cemile’nin yüzme öğrenmesi konu ediliyor. Önce korksa da birkaç denemenin ardından Cemile suyun üzerinde batmadan kalmayı başarıyor. Günün geri kalanında ise anne ve babası ile kumdan kale yapıp tekrar denize giriyor. Diğer Cemile kitaplarında olduğu gibi bu kitapta da dengeli bir anne-baba-çocuk ilişkisi modeli sergileniyor. Sempatik resimlere, kolay takip edilebilen bir metin eşlik ediyor. Anne ve babanın mayolarının aynı çiçekli desene sahip oluşu da kitaba her baktığımda beni gülümsetiyor. Denizden ve yüzmekten çekinen çocuklara cesaret aşılayan bir tarafı var, bu kitabın.

Lulu’nun deniz kıyısında geçen bir gününü konu eden  Böcek Hanım Sahilde isimli kitapta başarılı resimlere başarılı bir metin eşlik ediyor. Bu, baş kahramanımız Lulu’nun okyanus kenarındaki kumsalda geçirdiği ilk gün.  Denize girmeye hemen cesaret edemiyor. Kumdan kale yaparak, uçurtma uçurarak, dondurma yiyerek ve köpeği ile etrafı keşfederek zamanını geçiriyor. Bir dalga Lulu’nun en sevdiği kovayı kapıp suya sürükleyince gözüpek Böcek Hanım da suya girip kovasını “kurtarıyor”. Önce dalgalardan çekinen Lulu, kovasını kurtardıktan sonra gününü suyun içinde, sahil kenarında dalgalarla oynayarak geçiriyor. 

Hayaller ve Uğraşlar

Elbette yazın yapılacak tek şey denizle ilgili değil. Geldik Uğraşlar isimli kitaba… Aslında çocukların hayal dünyası her an etkin şekilde çalışıyor ancak yaz tatilleri hayallere dalmak için hepimize olduğu gibi çocuklara da daha fazla fırsat sunuyor. Bu kitapta kahramanımız Zehra. Erkek kardeşi ile birlikte, büyüyünce ne olacaklarına dair hayaller kuruyorlar. Kapakta Zehra’yı yüzücü mayosu ile birincilik kürsüsünde görüyoruz. Erkek kardeşi ise balıkçı olmuş, oltasındaki balıkla gülümsüyor. Kitabın oldukça sade bir düzenlemesi var. Sol sayfalarda Gülçin Alpöge’nin yazdığı kısa metinler, sağ sayfalarda ise Nazan Erkmen’in resimleri yer alıyor. İki kardeş büyüyünce ne olacaklarına dair çeşit çeşit hayaller kurduktan sonra anneleri yanlarına geliyor ve Zehra’ya iş seçimini sonraya bırakmasını kendisine evde bir uğraş bulmasını söylüyor. Annesinin söz ettiği seçenekler üzerine düşünen Zehra en sonunda uğraşını seçiyor: Okumak. Bu kitabın kapağını kapatırken, her seferinde, Zehra da benden diye düşünüyorum... 

Yazıda Geçen Kitapların Künyeleri

Mohea ve dans kraliçesi
Yazar: Nadja
Resimleyen: Julie Camel
Türkçeleştiren: Aslı Koç
Mini Miki Eğlen Öğren, 2014

Benim Minik Kırmızı Balığım
Ferit Avcı
Tudem, 2008

Deniz Masalı
Can Göknil
Can Yayınları, 2006

Denizin Altında
Yazan: Anna Milbourne
Resimleyen: Cathy Shimmen
Çeviren: Özden Hanoğlu
TÜBİTAK Bilim Kitapları, 2011, 2. basım

Uğurböceği Sevecen ile Salyongoz Tomurcuk – Deniz Macerası
Yazan ve Çizen: Erika Bartos
Resimleyen: Cathy Shimmen
Çeviren: Agi Judit Kirişoğlu
YKY, 2015, 4. Baskı

Elif Denizde
Yazanlar: Wolfram Hänel – Anna Döring
Resimleyen: Eva Wenzel-Bürger
Çeviren: Necdet Neydim
T. İş Bankası Kültür Yayınları, 2013

Böcek Hanım Sahilde
Hikâye Jacky Davis
Çizimler David Soman
Türkçe Düzenleme: Alev Zeynep Şimşek – Elif Nihan Akbaş
Artemis Çocuk, 2014

Cemile Yüzmeyi Öğreniyor
Kaktüs Çocuk
Çeviren ve yayın tarihi belirtilmemiş

Uğraşlar
Yazar: Gülçin Alpöge
Resimleyen: Nazan Erkmen
AÇEV, 2005, 10. baskı