Dünyanın Edebiyatı Türkiye'de İTEF'te!

İTEF-İstanbul Tanpınar Edebiyat Festivali, 2009 yılından bu yana Kalem Telif Hakları Ajansı'nın girişimiyle ve  Kalem Kültür Derneği tarafından düzenleniyor. Festival, her yıl farklı bir tema altında gerçekleşiyor ve 80'den fazla etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Biz de festivali ortaya çıkaran ve büyük bir emekle devam ettiren festival ekibiyle İTEF’i konuştuk.

Öncelikle sözü sevgili Nermin Mollaoğlu'na verdik. Festivalin dününü ve bugününü konuştuk.

2009’dan bu yana Türkiye’nin ilk ve tek uluslararası edebiyat festivalinin yürütücülüğünü yapıyorsunuz. Böylesi büyük işe başlama kararınız nasıl oldu? ​

Kimse yapmıyordu, o zaman biz yapalım dedik:) Şakası bir yana alsında gerçekten böyle başladı. Kalem Ajans, hem Türk yazarların yabancı dillere çevirilmesi için uğraşıyor hem de yabancı dillerden kitapların Türkçeye çevrilmesinde aracılık ediyor. Çeviri haklarını ilk sattığımız kitap güzel bir tesadüf eseri Hollandacadan Geert Mak'ın Literatür Yayınları tarafından yayımlanan Avrupa'da isimli kitabıydı. Hollanda'da uluslararası bir kitap fuarı yok; fakat martın ikinci haftasını kitap haftası olarak kutluyorlar. Edebiyat Vakfı, her yıl bir yazar seçiyor ve ondan bu özel kitap haftasında yayımlanmak üzere bir kitap yazmasını istiyor. Bu kitabı bir milyon adet basıp, o hafta içinde Hollanda'nın her tarafındaki kitapcılardan 12 avroluk alışveriş edenlere ücretsiz veriyorlar. 17 milyonluk bir ülkede bu 1 milyon baskı adetli kitabı almak için kitapçılara gidiyorlar, haftanın sonunda 1 milyon kitap bitmiş oluyor. 2007 yılında Geert Mak'ı seçmişlerdi ve yazar da Galata Köprüsü hakkında yazmak istedi. Vakıf, Hollanda'da yaşan Türkleri de düşünüp, bu kitabı Türkçeye çevirmek ve Türkçe olarak da dağıtmak istedi. Biz bunun için yardımcı olduk. Teşekkür için de bizi bu özel haftanın açılış törenine davet ettiler. Kırmızı halılı, görkemli bir açılıştı. Kraliçenin yanında Holandalı komedyenleri hiçbir şey anlamadan dinlerken keşke böyle bir şey olsa Türkiye'de de, diye düşünmeye başladık. Döndükten sonra çevremdeki herkese bunu anlattım. Bunu yapmalarının Türkiye yayıncılık sektörü için, ülke edebiyatımız için, Türkçe yazılan kitapların daha geniş coğrafyalara ulaşması için bizim için çok iyi olacağını anlatıp durdum. Herkes fikri çok sevdi ama yapılabilir bir şey olarak görmediler.

Moda'da oturuyoruz. Kalem Ajans’ın ofisi de Tünel meydanda. Her gün vapurda boğaza bakıp güzel hayaller kurmaya çalışıyorum. Bir bahar akşamı vapurda neden bu festivali biz yapmıyoruz, en fazla çevrilen yazarlarımızın başında da Tanpınar var, onun ismiyle başlayalım ve bize güzel kapılar açsın dedim. Heyecanla şahane kocam Mehmet Demirtaş'ı aradım. Telefonda anlatmaya başladım. Çok heycanlanmıştım. Beni sakinleştirdi, eve gelince konuşalım dedi. Bütün akşam, gece bunu konuştuk... Ertesi sabah da dostlarımıza, yazarlarımıza anlatmaya başladık. Hep destek görerek bugünlere geldik.

Bu yola çıkarken yol arkadaşlarınız ve destekçileriniz kimler oldu? Kimlerden oluşuyor festival ekibi? ​

Festival ekibinin ana kadrosunu Kalem Ajans ekibi oluşturuyor ama sürekli olarak gönüllülerimiz oldu. Gönüllüler olmasaydı böyle olmazdı.

Edebiyat uzun bir yol; şükürler olsun ki uzun yol arkadaşlarımız hep oldu. İlk yıllarda o dönemki işi aracılığıyla mesela Çiler İlhan'ın desteğini mutlaka burada anmak isterim. Tüm yazarlarımız da az çok hep fikirleriyle eleştirileriyle, zamanlarını ayırıp etkinliklerde bulunarak yardımcı oldular. Yayıncılarımız, özellikle çok iyi Türk edebiyatı yayımlayan yayıncılar nedense daha çok İTEF'in ne yapmak istediğini daha çok anlayıp, destek oldular.

Az önce söylediniz ama festivalin isminin Tanpınar ile özdeşleşme sebebini merak ediyorum. Neden ilk aklınıza gelen Tanpınar oldu? ​

Az önce dediğim gibi bu festival ismiyle doğdu. İsmini değiştirebiliriz belki gelecekte ama şu an için bizi, Türkiye'yi çok iyi anlatan, tanıtan, ışık tutan bir yazarımız olduğu için çok gururla taşıyoruz Tanpınar'ın ismini festivalimizin isminde.

Festival temaları meselesi var bir de. Bu yıl “Şehir ve Hayal” temasını seçtiniz. Festivalin temasına karar verirken neleri göz önünde tutuyorsunuz. “Şehir ve Hayal”in festivaldeki tezahürleri neler?

İTEF şehirli olsun, şehre yayılsın istedik hep. Bu yüzden farklı mekanlarda etkinlikler planlıyoruz. En çok umuda, hayal kurmaya, güzel şeyler düşünmeye ihtiyacımız olan günlerden geçiyoruz. Yaşadıklarımızdan etkilenerek temaları belirliyoruz. Gelecek yıl için de önerilere açığız.

“Şehir ve Hayal”in festivaldeki tezahürleri ise Dedemin Bakkalı kitabıyla büyüklere çocukların gözünden kendilerini görme imkanı veren Şermin Çarkacı, Zeynep Sevde moderatörlüğünde Grand Pera’da okurlarıyla buluşup kendi hayallerini anlatacak. BabilMekan’da Halenur Çalışan Gürbüz ile Çocuklara Masallar etkinliğinde hem çocuklar hem de yetişkinleri masal dünyasında renkli bir yolculuğa çıkacak.

Bülent Ata, Rüya Dedektifi kitabıyla okurlarını BabilMekan’da esrarengiz bir yolculuğa çıkaracak. Bay Ka Buk ve Ejder’in yaratıcısı Zeynep Sevde ile buluşmaya hazır mısınız? Kids Nook kapılarını hayalperest çocuklara ve büyüklere açacak. Etkinliklerimizin devamında KargArt'ta edebiyatseverleri, yazarların DJ’lik yapacağı “DJ Kabininde Hayal” etkinlikleri ve Yinon Muallem, Gülşen's Jazz Standards Band isimlerin sahne alacağı canlı performanslar olacak.

Bu festival dünyanın pek çok yerinden yazarları, yayıncıları, ajansları, yayıncılık sektöründeki profesyonelleri bir araya getiriyor. Uluslararası ilişkileri sağlama konusunda nasıl bir yol izliyorsunuz?

Her yıl herkese açık bir duyuru gönderiyoruz. Amerikalıların ve İngilizlerin önemli profesyonellerinin takip ettiği sektörel dergilerde haberlerini yayımlatıyoruz. 200'den fazla başvuru oluyor. Bu başvurulardan 20 kişiyi İTEF'e davet ediyoruz. Yayıncılık sektörümüzü ve edebiyatımızı tanıtmak için uğraşıyoruz. Bu yıl 20 farklı ülkeden misafirlerimiz olacak. Peru'dan Rusya'ya, Finlandiya'dan Mısır'a kadar geniş bir coğrafya.

Bu sene 9’uncusu düzenlenecek festivalden geriye doğru baktığımızda sekiz senede neler değişti? Neler sizi çok zorladı, neleri gördükçe “iyi ki” dediniz?

Hep “İyi ki” diyoruz. Her baharın gelişinde dediğimiz gibi...İyi ki bunu yapmaya başlamışız, iyi ki hala bütün maddi zorluklara rağmen içimizden her yıl festivali organize etmek geliyor. İyi ki gönüllülerimiz var, iyi ki şahane yazarlarımız, güzel kitaplar var.

Zorluklar hep maddi kaynakların yetersizliğinden ama bunu dillendirmeye gerek yok, ben sayısal oynadım yine. Bu cumartesi piyango bana çıkacak:))

Festivalin Yaratıcı ekibine üç sorumuz oldu. Hem kendilerini tanıyalım hem de bu yıl için fikirlerini alalım istedik.

-Bu ekipteki göreviniz ve kaç yıldır yer alıyorsunuz?

-İTEF’i bir cümleyle tanıtmanızı istesen o cümle ne olur?

-Bu yıl festivalde sizi en çok heyecanlandıran etkinlik hangisi?

İTEF Festival Direktörü Mehmet Demirtaş

- Görevden kaçışın mümkün olmadığı tek görev; festival direktörüyüm. Dokuz yıldır festival yapılıyor ben de dokuz yıldır bu görevdeyim. Şimdiden 10. yıla başladık, çok heyecanlıyız. Ne zaman emekli olacağımı merak ediyorum.

- Dünyanın edebiyatı Türkiye'de İTEF'te!

- Tüm "Büyüklere Masallar" etkinlikleri ve aynı anda bu masalların bir çizer tarafından masal anlatılırken çiziliyor olması beni çok heyecanlandırıyor; çünkü bazen edebiyat sadece sözlerle değil diğer sanatlarla da buluşmalı.

Gizem Özgüven

- İTEF 2016 “Şehir ve Sesler” senesinden beri çalışıyorum. Geçtiğimiz sene festival asistanı olarak çalıştım, İTEF 2017 “Şehir ve Hayal”de festival koordinatörü olarak çalışıyorum.

- Festivali tek bir kelimeyle tanıtsam “Hayal” olur. Aylar önce ilk İTEF toplantımızı yaptığımız günü hatırlıyorum, herkes festivalde hayal ettiği şeyleri paylaştı birlikte heyecanlandık ve dokuzuncu senemizin teması “Hayal” olsun dedik. Bu sene birçok şey yaşandı, yapamayacağız diye umutsuzluğa kapıldığımız zamanlar da oldu ama pes etmedik “Hayal”imiz gerçek oldu.

- Her etkinliğimizde festival temamıza ufak göndermeler yaptık. Hepsi için ayrı ayrı heyecanlanıyorum, hayal temasıyla bizi yolculuğa çıkaracak “Büyüklere Masallar” etkinliklerimizi sabırsızlıkla bekliyorum.

Hazal Baydur

- Bu sene festivaldeki ikinci senem. Festival koordinatörüyüm. İTEF 2016 "Şehir ve Sesler" senesinde festival asistanıydım.

- Kolektif ve özverili bir çalışmanın ürünü olan İTEF, edebiyatı seven herkese alan yaratmaya çalışan, yazar ve okuyucuyu bir araya getiren, dünyanın dört bir yanından gelen yayıncılık profesyonellerine Türkiye edebiyatını tanıtmayı görev bilmiş biricik festivalimizdir.

- Festival etkinlikleriyle ilgili şöyle bir konu var. Festivalde çalışmadan önce de edebiyatı çok seviyorduk, etkinlikleri planlamaya öncelikle okuyucu kimliğimizle başlıyoruz. Bu yüzden etkinliklerin her biri beni çok heyecanlandırıyor; ancak  9 Mayıs Salı günü gerçekleşecek olan Alek Popov, Annabel Abbs, Carsten Jensen, Dimitris Sotakis ve Nermin Yıldırım gibi isimlerin katılacağı “Modern Zamanlarda Soluk Almak” etkinliğini çok merak ediyorum.

Elif Su Işık ​

- 2016'dan beri bu görevdeyim. Şu an festival direktör asistanıyım.

- İTEF, yazarlar, yayıncılar, ajanslar, çevirmenler, gazeteciler, edebiyat fonu yöneticileri, edebiyat festivali koordinatörleri ve yayıncılık sektöründeki herkesin İstanbul'daki buluşma noktasıdır.

- Bütün etkinliklerimiz zevkle dinleyeceğim konulara sahip. Ama katılmayı özellikle istediğim iki etkinlik var: 8 Mayıs Pazartesi günü KargArt'ta gerçekleşecek olan "Bizim Klasiklerimiz Var mı?" etkinliği ve Alek Popov, Annabel Abbs, Carsten Jensen Dimitris Sotakis ve Nermin Yıldırım'ın katılacağı “Modern Zamanlarda Soluk Almak” etkinliği.

Berrak Sıral 

- Ekiple iki yıldır beraberiz. Program içeriği oluşturmakla başlayan ve festival bitene kadar devam eden süreçte, tüm koşullarda tam destekçi olarak yer alıyorum.

- Henüz fark edilmemiş olsa bile, harflerle inşa edilmiş eserlerin, insanların içinde mutlaka bir yeri var. İTEF etkinlikleri bu eserlerin sizdeki yerini sorgulatıyor.

- “Modern zamanlarda Soluk almak” Günümüzde kendimize yer açabilmek, rahatlayabilmek ve birey olabilmek adına yaptıklarımız, düşündüklerimiz, hissettiklerimiz üzerine konuşulacak. Merak ve heyecanla bekliyorum gerçekten.

Nazlı Gürkaş 

- İTEF'te 2013'ten beri çeşitli etkinliklerde moderatörlük yapıyorum; bu yıl da moderatörü olduğum şahane bir etkinlik var: Hayallerimizi Şekillendiren Tesadüfler.

- İTEF, yazarları, çevirmenleri, yayıncılık çalışanlarını ve okurları bir araya getirerek edebiyatı adeta somutlaştırıyor; zihnimizdeki eser ve yazar imgelerini farklı bir boyuta taşıyor.

Ayelet Gundar Goshen ve Dimitris Sotakis'in Sedef İlgiç moderatörlüğünde düzenlenecek olan "Bedelli Özgürlük" etkinliği, bu yıl en merak ettiğim etkinlik.

Ayelet Gundar Goshen'in Aslanları Uyandırmak romanını okuduktan sonra kendimi kitabın ana çatısını oluşturan sorularla boğuşurken buldum. Dimitris Sotakis de Soluğun Mucizesi kitabında alışkanlıklar, özgürlük, bağımlılıklar gibi konulara değinen harika bir eser ortaya çıkarmış. Bedelli özgürlük başlığıyla harika bir etkinlik olacağına eminim.

Kübra Arar ​

-  İTEF’te bu sene benim ilk senem. Geçen senelerde dinleyici olarak yer almış biri olarak bu sene Gönüllüler arasında yer edindiğim için çok şanslı ve mutluyum.

- İTEF, Edebiyatın ve yazın dünyasının hala canlı ve soluk aldığını bize en güzel şekilde hissettiriyor.

- Selçuk Aydemir’in konuşmacı olduğu “Hayaller ve Hayatlar” etkinliğini sabırsızlıkla bekliyorum. Etkinliğin Selçuk Aydemir’in ‘Liseden Arkadaşlar’ kitabı gibi eğlenceli bir sohbet havasında geçeceğinden eminim.

Göksun Bayraktar 

- Kalem Ajans'ta 2013 yılından beri çalışıyorum ve çeşitli yabancı yayıncıların ve ajansların çocuk ve gençlik kitaplarını Türkiye'de temsil ediyorum. İTEF sürecinde ise yabancı yazarları çocuklarla buluşturduğumuz etkinliklerde görev alıyorum.

- 2012 yılında dinleyici olarak katıldığım "Şehir ve Korku" temalı etkinliklerden biri Cezayir'deki Elif Bereketli moderatörlüğünde Hakan Günday - Etgar Keret söyleşisiydi. Konu başlığı ve yazarlar  öyle iyi eşleştirilmiş ve öyle iyi sorulara cevap aranmıştı ki çıktığımda sarhoş gibiydim.

Dolayısıyla festival etkinliklerinde yer alan konu başlıkları eğer birilerine bir yerden dokunuyorsa benim diyeceğim: Dikkat, baş döndürebilir.

- KargaArt'ın atmosferi her zaman etkinliklere olumlu anlamda katkı sağladı. Oradaki etkinlikleri görev dağılımım el verdiği ölçüde takip ediyorum. Ama bu sene emin olduğum bir şey var: 7 Mayıs Pazar günü saat 19:30'da Nazlı Gürkaş moderatörlüğündeki Ayalet Gundar-Goshen, Özgür Mumcu, Josefine Klougart, Şebnem İşigüzel​'in katılacağı "Hayallerimizi Şekillendiren Tesadüfler" söyleşisini asla kaçırmayacağım.:) Bu mükemmel buluşmadan harika sorular çıkacak.

10 Mayıs Çarşamba günü yine KargaArt'ta Hakan Günday'ın "Dibe Çeken Hayaller" başlığı altındaki konuşması ise merakla beklediklerim arasında.

Pelin Zorbay

- Önceki yıllarda İTEF'i severek takip ediyor ve festivale dinleyici olarak katılıyordum. Bu yıl festival gönüllüleri arasında yer alıyorum ve bu ekibin bir parçası olmaktan çok mutluyum.

- İTEF okurlar ve yazarlar arasındaki bir köprü gibi ve köprüler yeni keşiflerin vazgeçilmez unsurlarındandır.

- Kargart'ta düzenlenecek olan ''Şehir ve Hayalsizlik'' etkinliği festivalin en merak ettiğim etkinlikleri arasında yer alıyor. Şehrin gerçekleri karşısında hayal kurmak çoğu zaman fazlasıyla zordur. Buna meydan okumuş ve sevdiğim iki kadının düşüncelerini dinleyecek olmak beni heyecanlandırıyor.

Can Demirayak ​

- Ekipte muhasebe işleriyle ilgileniyorum. Bu ekiple 3 seneden biraz fazla süredir birlikte çalışıyoruz, festival yapıyoruz.

- Edebiyat severlerin ülkemizde az sayıda bulunan nefes alma ve sosyal etkileşim ritüellerinden biri.

- Bu sene festivalimizde ilk kez yapılacak olan “Büyüklere Masallar” belki de ilk olduğu için beni en heyecanladıran etkinliklerden. Diğer yandan Ahmet Ümit, Hakan Günday, Selçuk Aydemir, Josephine Klougart gibi isimler de beni heyecanlandırıyor bu sene.

Sedef İlgiç

- Babil'in Nehirleri isimli kitabının editörlüğünü yaptığım Peter Pišťanek 2009 yılında İTEF'e konuk olduğunda ilk etkinliklerine katıldım. Bu sene İTEF gönüllüsü olduğum beşinci yıl, yazarların davet edilmesinden moderatörlüğe birçok farklı konuda her sene ayrı bir heyecanla festivalle birlikteyim.

- İTEF, yazarlar, kültürler, edebiyat profesyonelleri arasında diyalog imkanı yaratarak Türkiye ve dünya edebiyat sahnesine katkıda bulunuyor, dokuz senedir sürmesinin önemi büyük; çokça kararlılık, ısrar, fedakarlık ve şu ana kadarki tüm süper ekibinin sonucu.

- Bu yıl festival boyunca Nail Kitabevi etkinliklerinde bulunacağım, beş moderatörlük görevim var. Geçtiğimiz sene, çok sevdiğim semtteki (Kuzguncuk'ta) bu çok sevdiğim bir kitabevindeki İTEF etkinliklerinin hepsinde dinleyiciler ve konuşmacılar arasında güzel paylaşımlar gerçekleşti, bu yıl da bu mekandaki tüm etkinliklerimizi iple çekiyorum. Kalem Ajans'ta, Türkiye'de kitaplarına yayıncılar bulunmasına aracılık ettiğimiz yazarlarla (Dimitris Sotakis, Josephine Klougart...) şahsen tanışmak beni heyecanlandırıyor.

Songül Çakmak

- Kalem Ajans'ta 2010 yılında çalışmaya başladım. Muhasebe ve telif raporlarından sorumluyum. İTEF etkinliklerinde KargArt mekan sorumlusu olarak görev alıyorum.

- İTEF'i çocuklarımdan birisi  gibi hissediyorum. Bir çocuğun büyümesini izler gibi, festivalin büyürkenki heyecanına ortak olmak ve  o büyürken festivali yaşatan ekibin bir parçası olarak yer almak çok keyifli.

- 9 Mayıs Salı günü saat 19:30'da Ahmet Ümit ile söyleşi ve saat 20:30'da Elif Tanrıyar moderatörlüğündeki  Alek Popov, Annabel Abbs, Carsten Jensen, Dimitris Sotakis, Nermin Yıldırım'ın  katılacağı ''Modern Zamanlarda Soluk Almak'' söyleşilerini heyecanla bekliyorum.

Dilara Dilmen 

- Ben İTEF ekibine bu sene dahil oldum. Festivale sözlü ve yazılı çeviri desteği sağlıyorum, bunun yanı sıra ofiste ve sahada da gönüllü olarak çalışıyorum.

- Benim için İTEF başımı nereye çevirsem edebiyat için uğraşan yüzlerle karşılaşacağım sıcak bir ortam.

- Bu yıl festivalde beni en çok heyecanlandıran etkinlik" Büyüklere Masallar" etkinliği. Herkes için çok farklı ve güzel bir deneyim olacağına inanıyorum.

Filiz Baysal

- Basın ve Halkla İlişkiler Sorumlusu olarak bu sene ilk kez festivalde yer alıyorum.

- İTEF, edebiyat adına cesurca elini taşın altına koymuş çok önemli ve değerli bir organizasyona imza atmış bir kuruluştur.

- Çocuklara ve büyüklere masallar performansı ile "Şehir ve Hayal" teması altındaki bütün söyleşiler. Çünkü hepsinin konusu birbirinden ilginç ve ilgi çekici.