Elementlerin Dili

Kimyasal madde denildiğinde insanların biraz ürktüğü bir gerçek ama aslında kimyasal olmayan ne var, gördüğümüz her şey bir kimyasal değil mi zaten? Tim James’in yazdığı Elementsel adlı kitap bizi bu soruyla başlayan bilim dünyasında sadece kimyaya değil, zaman zaman matematiğe hatta felsefeye uzanan bir yolculuğa çıkarıyor.

​Biraz düşününce üst paragrafta sorduğum sorunun cevabını anlamak mümkün. Tim James buna şöyle bir yanıt veriyor: “Kıyafetlerinizden içine çektiğiniz havaya ve bakmakta olduğunuz bu sayfaya kadar her şey bir kimyasal maddedir. Yiyeceğinizde kimyasal madde istemiyorsanız korkarım geç kaldınız, yiyecekler de kimyasal maddelerdir.”

Tim James bir kimya öğretmeni, bu yüzden olsa gerek yazdığı bu kitabı Northgage High School öğrencilerine ithaf etmiş, okudukça neden özellikle lise öğrencilerine ithaf ettiğini anladım. Lisede öğrendiğim çoğu kimyasal bilginin temeli bu kitapta yer alıyor; fakat bu söylediğim kesinlikle sizi korkutmasın. Tim James, sizi kimyasal tepkimelerin içine sokup sudan çıkmış balığa döndürmüyor. Aksine yavaş yavaş, suya alışa alışa ilerliyorsunuz.

Yazarın dili hem eğlenceli hem de ironik, öte yandan donanımını da çok iyi yansıtmış. Okumaktan çok keyif aldığımı, zaman zaman kafam karışıp eski bilgilerime ulaşmakta zorlansam da bu kitabı çok sevdiğimi rahatlıkla söyleyebilirim. Bu kitaptan öğreneceklerinizin sadece kimya dersine ya da elementlere dair olacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz.

Evet, atomlar, atomların keşfiyle başlayıp elementler ve zaman zaman bilim adamlarına dair zaman zaman magazinsel sayılabilecek bilgiler içerse de bu kitapta bilime dair çok şey bulmanız mümkün. Talihsiz bilim adamlarından Empedokles’e, Aristo’ya kadar uzanan geniş bir ağı var kitabın. Çünkü bilim böyle bir şey! Ayrıca bir kez daha filozofların bilime olan katkılarını görmek bana iyi geldi, felsefenin önemini satır aralarından okuyabilirsiniz.

​Yazarın başarısı sayılacak konulardan biri de uzmanlığını bir öğretmen edasıyla kitaba yansıtmaması. Bu kitabı okumak karşınızda duran bir öğretmen, kasvetli bir sınıf ve karışık formüllerle boğuşma hissi vermiyor. Neredeyse tüm dersler online iken bunun çok daha zor olduğunu tahmin ediyorum. İşte bu kitap bir yandan da size yardımcı olacak eğlenceli bir kaynak. Kimyasal formüllere de maruz kalıyorsunuz. Bölüm bölüm okuduklarınız basit bilgiler gibi gelse de aslında yazar size periyodik tablonun oluşumunu, elementlerin keşfini, bilim adamlarını, Süpermen ya da Iron Man gibi popüler filmlerde karşılaştığımız bilgilerle karşılaştırmalı olarak veriyor. Böylece bir kez daha filmlerde her gördüğünüze inanmamanız gerektiğini öğrenmiş oluyorsunuz!

​Bu kitap periyodik tablodaki her elementin keşfedilişini, keşfedilme sürecini anlatırken aslında bizlere bilimin tarihini de anlatıyor. Periyodik tablo bu kadar önemli mi derseniz bu soruya yazarın ağzından cevap vermek isterim: “Periyodik tabloya baktığımda, ne kadar ilerlediğimizi ve kısa sürede ne kadar çok şey öğrendiğimizi simgeleyen bir anıt görüyorum. Bilim sayesinde evreni anlayabiliyor ve sunduğu kaynakları muazzam işler için kullanabiliyoruz. İnsanlığı bilim kurtaracak; buna inancım tam.”

Dünyadaki kaynakları fütursuzca kullandığımız ve dünyanın sonuna çok yaklaştığımız gerçeğiyle yüzleştikten sonra bunu okumak insanın yüreğine su serpiyor.

​Elementsel, özellikle bilim tutkunları için muhteşem; biraz meraklıysanız ve bu merakınızın peşinden gitmek istiyorsanız aynı zamanda harika bir başlangıç kitabı. Okurken sinema, bilim, felsefe ve tarihin iç içe olduğunu görmekten çok keyif aldım. Tim James iyi, titiz bir araştırmacı ve iyi bir yazar. Diğer kitaplarını da okuyacağım günleri dört gözle bekliyorum.