Kedili Edebiyat: Yazarlar Ve Kedileri

Sokaklarda, evlerimizde, iş yerlerimizde kısacası hayatımızın birçok yerinde kedilerle iç içe yaşıyoruz ve bu edebiyata da etki ediyor. Yazma eylemine kolayca uyum sağlayan karakterleriyle kediler, kendi dünyasında yaşamayı seven ve saatlerce aynı masa ve sandalyede oturan çoğu yazar için eşsiz bir dost olma görevini başarıyla yerine getiriyorlar. Okurken heyecanlandığımız, hüzünlendiğimiz veya sevindiğimiz birçok kitabın yazımına da şahit oluyorlar, belki de birçok yazar ilk kez onlara okuyor eserlerini. Dünya üzerinde kedi sevdalısı çok fazla yazar var ve kitap haline gelecek kadar çok kediler hakkında yazdılar, yazıyorlar…

“Kedinin içindeki kuş ölüyor, kuşüzümü diye sevdiğimiz kediler sokaklarda ağlayarak ölüyor. Kederi de elemi de çoktan unutmuş, gözlerinde yaş kalmamış sokak çocukları gibi, yorgun, kahırlı, şaşkın sokak köpekleri gibi bir parça ekmek ıslatıp vermekten kaçındığımız kuşlar gibi. Kedilerin 'son' baharındayız, bahar uykuları, yaz gerinmeleri, ikindi gölgeleri bitti. Dünyanın çatısı yok, sokakların, parkların çatısı yok. Bazen güneş yağıyor kedilerin üstüne, bazen yağmur ve her zaman bizim bencilliğimiz.”  Haydar Ergülen

Ciddiyet, heyecan ve zevkle okuduğumuz, çoğu zaman kendimizi özgür hissetmemizi sağlayan, hayatımızın bir parçası olan kitapların yazarlarının birçoğu kedi dostu kişiler aslında. Hatta yazarların kedilere duydukları ilgi, kitapların isimlerini, yayıncıları, çizerleri, dergileri etkilemiş durumda. Kedili ajandalar, dergi kapakları ve kitaplar… Özellikle Türk Edebiyatı için kedili kitap isimlerine örnek vermek gerekirse, Kediler Krallara Bakabilir (Enis Batur), Üzgün Kediler Gazeli (Haydar Ergülen), Göçmüş Kediler Bahçesi (Bilge Karasu), Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm (Zülfü Livaneli), İstanbul'da Kedi (Gündüz Vassaf), Gemileri Sayan Kedi (Vecdi Çıracıoğlu), Kedi Mektupları (Oya Baydar) ilk akla gelenler... Oya Baydar’ın Kedi Mektupları’ndaki kahramanlarından Nina, romanı şöyle özetliyor: “Bu hikâyede kedilere ilişkin dişe dokunur, yeni bir şey yok, ama insanları yakından tanıyıp anlamak isteyen kediler için çok yararlı bir kaynak.” Gündüz Vassaf ise İstanbul’da Kedi’de dünyamıza kedi gözüyle bakıyor. Şiir-roman türünde yayımlanan kitapta mitolojilerde ve dinlerde kedilerin başından geçenler aktarılırken insan türünün değerleri de sorgulanıyor.

Dünya edebiyatının çeşitli dönemlerinde şair ve yazarlara arkadaşlık eden, yazım hayatlarını etkileyen kedilerin birçoğunun ismi de ilgi çekici. Haydar Ergülen’in Safo ve Cano adında birbirinden güzel iki kedisi var, Kaan Murat Yanık’ın kedisi ise birçok kediye göre hayata 1-0 önde başlamış, çünkü ‘Murakami’ diye sesleniliyor kendisine. Sylvia Plath’ın Daddy, Hermann Hesse’nin Narciss, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Kafka, Edgar Allan Poe’nun Catterina, Haruki Murakami’nin Kafka, Jean Paul Sartre’ın Nothing ve Samuel Beckett’in Murphy &Watt adında kedileri vardı zamanında.

Rousseau ise "Emile" isimli eserinde “ilgi ve algı” olgusunu işlerken bir kedi ile bir çocuğun merakını kıyaslayarak işe başlamış, çok sevdiği ölen karısının yatağında üç renkli bir kedi Edgar Allan Poe’nun yasına eşlik etmiş, T.S Eliot modernist şiirlerinde kedileri çokça işlemiş, Mark Twain çok sevdiği kedisi Bambino kaybolduğunda dergiye reklam vermiş, Samuel Johnson ise her gördüğü kediye istiridye alarak şımartmıştır...

Edebiyatçılar kediler hakkında ne düşünüyor dersiniz?

Peyami Safa: “İnsan hayvanların en çok düşüneni, çünkü en aptalıdır. Düşünmek aptallıktan kurtulmak için değil midir? Hayvanların buna ihtiyacı yoktur. Ben kedimden daha aptalım, işte masamın üstünde bir sürü kitap. Okuyorum, okuyorum da gene kedim kadar öğrenemiyorum.”

Desmond Morris: “Evcil kedi bir çelişkidir.”

Mark Twain: “Tanrı’nın yarattıkları arasında kırbaçla dize gelmeyecek tek bir mahlûk vardır. O da kedidir. İnsan kediyle melezlenebilseydi bu insanın hayrına olur, kediyse bu işten zararlı çıkardı.”

Nurullah Ataç: “Kedileri ille herkes sevsin demeyeceğim, ama ben, kedi sevmeyenlerle anlaşamam.”

Köpeklerin insanoğlunun en iyi dostu, kedilerin ise nankör, uğursuz, vakur olduğu söylenedursun, belli ki birçok yazar bu önyargılara katılmıyor. Hiç kuşku yok ki, edebiyat dünyasını bu kadar etkileyen, kitaplara, ajandalara, dergilere konu olan kediler, daha çok yazara ilham verecek, daha çok kitaba konu olacak...