25 OCAK, PAZARTESİ, 2016

Müzik Çocuğa Yakışır

Bir insanın en iyi arkadaşı kitaptır, derler. İnsan ruhunun en iyi arkadaşının ise müzik olduğu söylenir. Şu bizden daha kısa ve daha hafif insanların, yani çocukların ve onların ruhlarının da, iyi arkadaşlara ihtiyacı var. Küçük çocuklara hitap eden kitaplarda müziği inceledik.

Bir insanın en iyi arkadaşı kitaptır, derler. İnsan ruhunun en iyi arkadaşının ise müzik olduğu söylenir. Şu bizden daha kısa ve daha hafif insanların, yani çocukların ve onların ruhlarının da, iyi arkadaşlara ihtiyacı var. Küçük çocuklara hitap eden kitaplarda müziğe nasıl yer veriliyor, raflarda hangi kitaplar var, şöyle bir baktım… Ortam cıvıl cıvıl. Gelsenize…

Önce Ritim Sonra Melodi

Hepimiz bir ritimle doğuyoruz. Kalbimiz atıyor. Tekerlemelerin de bir ritmi var. Onun için ilk bahsedeceğim kitap Mini Mini Mualla… Çeviri bir kitap olmasına rağmen Türkçeye cuk oturmuş. Resimleri de pek güzel olan bu kitap, ritimli ve ses oyunları yaparak okumaya uygun, tekerleme gibi olan metni ile dikkat çekiyor.

Elif Müzisyen kitabında evde eline geçen her şeyle sesler çıkarmakla meşgul bir başkişimiz var. Oyunlu bir müzik okuluna başlatılan Elif, burada müzik aletlerini tanıyor, yaşıtları ile sosyalleşiyor, sesleri ve sessizlikteki sesleri tanıyor. Giderek kendi melodilerini geliştirmeye başlayan Elif notaları öğreniyor ve oyuncak ayısına yaptığı besteyle özel bir ödül kazanıyor, onu konserde çalıyor. Metin kısa. Çizimler sempatik. Kitapta tanıyarak, öğrenerek müzikte yol almanın hikâyesi anlatılmış.

LOVE IT

PAYLAŞ

Şarkı Söyleyen Kahramanlar

Postacı Piero ve Gece Bekçisi Marcello hem nefis çizimleriyle hem de sempatik hikâyesiyle kütüphanemizde bulunmasından büyük mutluluk duyduğum bir kitap. Biri gündüz, biri gece çalışan Piero ve Marcello, iş saatleri farklı olduğu için birbirleri ile neredeyse hiç karşılaşmadan aynı evi ve tek bir bisikleti paylaşıyorlar. Ta ki ikisi de grip olup evdeki tek yatağa serilene kadar. Önce kedi köpek gibi didişiyorlar. Ancak sonra, müzik onları birleştiriyor, ilişkilerine barış ve neşe getiriyor. Müzik sayesinde birbirlerinin değerini ve yeteneğini fark ediyorlar. Kitabın sonunda artık onlar, iş saatleri ne kadar ters olsa da birbirine vakit ayıran iki arkadaş oluyor. Bu kitapta müzik “sihirli bir oyun” olarak tarif edilmiş. Eğer bu kitabı küçük bir çocuğa okuyacaksanız, önce biraz sesinizi ısıtın, derim. Çünkü o, nefis görselliğin tadını çıkarırken siz bol bol (kendi uyduracağınız melodilerle) şarkı söylüyor ve (huysuz hastaların diyaloglarını en etkili şekilde canlandırmak için) ses oyunculuğu yapıyor olacaksınız. Öksürme, tıksırma, hapşırma, sümkürme efektleri de cabası… Zor mu geldi? Kitabı büyük olasılıkla tekrar tekrar okuyacağınız için zamanla oyunculuğunuz gelişecektir. Bende öyle oldu! Şunu da söyleyeyim, soğuk algınlığından muzdarip, huysuzluk yapmaktan kendini alamayan çocuklar bu kitap okunurken daha bir dikkat kesiliyorlar.

LOVE IT

PAYLAŞ

Eserler ve Hayat Hikâyeleri

Biraz da belli eserlere ve müzisyenlerin hayat hikâyelerine yer veren kitaplara bakalım.

İlk sırada çok özel bir kitap var; İnci’nin Kitabı–Bir Müzik Masalı. Birkaç nedenle bu kitabı çok özel buluyorum. Öncelikle metin, kendisi de bir müzisyen olan ve çocuk edebiyatımıza pek çok eser kazandırmış Göknil Genç’e ait. Yazar bu hikâyeyi Adnan Saygun’un İnci’nin Kitabı adlı bestesini düşünerek yazmış ve bu önemli besteciyi “çocukların kulağına fısıldamak” istemiş. Ortaya sıcak, akıcı üstelik bilgi de veren bir metin çıkmış. Yazarın hem genel olarak müzikle hem de özellikle bu besteyle kurduğu samimi bağı hissedebiliyorsunuz. İçerik yoğun, görsellere göre metin daha ağırlıkta. Kitabı özel kılan bir diğer unsur ise ona eşlik eden CD. Saygun’un öğrencisi olmuş ünlü piyanistimiz Gülsin Onay’ın İnci’nin Kitabı bestesinin yorumunu bu CD’de dinlenebiliyor. Çocuklara, kitabın sadece hikâye bölümünün değil baştaki sunuş ve arkadaki biyografi bölümlerinin de okunmasını dilerim.

LOVE IT

PAYLAŞ

İki Değerli Seri

Aşık Veysel, Cemal Reşit Rey ve Tamburi Cemil Bey biyografilerine yer veren çok değerli bir seriye geçiyorum şimdi… Her kitap bir müzisyene, özellikle de o müzisyenin çocukluk çağlarına odaklanıyor. Bu da çocuk okuyucuların kendileri ile besteciler arasında özdeşleşme kurmalarını çok kolaylaştıracak bir tercih. Bu kitaplarda her bir müzisyenin müzik ile kurduğu özel ilişkiye vurgu yapılıyor. Konu edilen sanatçının hayatı yalın, sevecen, akıcı bir dille anlatılmış. Kısa sayılmayacak bu metne yumuşak renklerin kullanıldığı çizimler eşlik ediyor. Aşık Veysel-Uzun İnce Bir Yol, Cemal Reşit Rey-Kuğu Kuşunun Şarkısı, Tamburi Cemil Bey-Cemil’in Gizli Konserleri kitaplarının devamının da geleceğini umarım.

Büyük yeteneği daha çocukken fark edilen ve bu yeteneği iyi bir müzik eğitimi ile desteklenen, üstelik ruhunun çocuksu taraflarını hep diri tutan Mozart var sırada. Bay Majör’le Klasik Müzik Masalları dizisinin Mozart - Büyük Sır kitabını, besteciyi çok sevdiğim için ben seçtim. Dizide Vivaldi, Bach, Beethoven, Çaykovski, Chopin, Strauss da bulunuyor. Yazısı bol bu kitaplara bir de CD eşlik ediyor. CD’de, kitaptaki hikâye seslendirilmiş ve bestecinin eserlerinden küçük bölümler hikâyeyi tamamlayacak düzenlemelerle dinleyicilere sunulmuş. Bir tür radyo tiyatrosu gibi… Serinin dikkat çeken bir yönü de çeviri değil yerli üretim olması. Bu serinin de devamının geleceğini umarım. Aslında her iki serinin de devamını, artık bir kadın besteci ya da müzisyen ile getirmeleri gerektiğini düşünüyorum. Kadınlara yönelik her türlü engellemeye rağmen dünya hiçbir zaman sadece erkeklerin beste yaptığı, usta icracı olduğu bir yer olmadı ki… Çocuklara da öyleymiş gibi sunmanın alemi yok.

LOVE IT

PAYLAŞ

Notalar ve Çalgılar Arasında

Cadı ve Maestro-Orkestra için Müzikal Bir Peri Masalı orkestra çalgılarının tanıtıldığı ve orkestra şefinin işlevinin anlatıldığı bir kitap. Ancak bu bilgiler güzel bir hikâyenin içine yerleştirmiş. Olaylar, insani özelliklerle sunulan orkestra çalgılarının orkestra şefiyle birlikte yaşadığı bir köyde geçiyor. Bu köyün yakınındaki karanlık ormanda herkesi korkutan bir cadı var. Bu cadı çocukluğundan itibaren müziğe gönül vermiştir ancak ailesi müzikle uğraşmanın bir cadı için boş iş olduğunu söyler ve ona müziği yasaklar. Bizim küçük cadı da müzik sevdasını kendi kendine çalarak gidermeye çalışır ancak bu elbette yetmez. Bu noktada doğal olarak, az önce bahsettiğim kitaptaki Cemil’i, çocukluğunda gizli gizli tambur çalan Tamburi Cemil Bey’i düşünmeden edemiyorum… Bir yeteneğin kabul görmesi ve desteklenmesi ne kadar da önemli… Neyse, bizim azimli cadıya dönelim. Yıllar geçer. Müziğini en yakınlarıyla da başkalarıyla da paylaşamayan cadı, komşu köyün sakinlerinin müzik yaptığını fark edince kıskançlıktan deliye döner ve… Neyse, gerisini okursunuz. Bu, bence pek anlamlı olan kitaba bir de CD eşlik ediyor. Celâl Üster’in su gibi akan çevirisini, çok isabetli bir seçimle Zeliha Berksoy seslendirmiş. Bir müzisyen ve orkestra şefi olan Howard Griffiths tarafından ustalıkla yazılmış hikâyenin CD’si için hazırlanan tatlı müzikler de Fabian Künzli’ye ait. Kütüphanemize katmaktan mutluluk duyduğum değerli bir kitap, bu.

Hikâyeye yaslanmadan müzik konusunda daha doğrudan bilgiler veren kitaplar da var... Müzik Nedir?, Burcu ve Berk ile Müzik, Lalala-Çocuklar için Müzikli Oyunlar ve Etkinlikler Kitabı, Müziğin Öyküsü-Müzik enstrümanları, eserleri, akımları gibi kitaplar müzikle çok daha yakından ilgilenmek isteyen çocuklara yardımcı olabilecek şekilde tasarlanmış.

LOVE IT

PAYLAŞ

Geldik dosyanın sonuna… Son kitap Hayta!

Yaşa Feliks!

“Yoksulluk, yalnızca yiyecek ve barınak eksikliği değildir. Yoksulluk, ‘Hiç kimse’ olma duygusudur, kimlik eksikliğidir. Müzikle ilgilenmek, (…) çocuğu yoksulluktan çekip çıkarır. Çünkü çocuk, müzik aletini eline alır almaz artık yoksul değildir.” Bu sözler iktisatçı, müzisyen, yenilikçi ve El Sistema’nın kurucusu José Antonio Abreu’ya ait. Abreu, yoksullukla mücadele etmek adına Venezüella’da El Sistema’yı kurmuş. Benzerleri Türkiye dahil pek çok ülkede faaliyette. 1975’ten beri çocuklar ve gençler El Sistema orkestralarında kendilerini buluyorlar. Hayta bu gerçek durumdan ilham alarak kurgulanmış bir çocuk kitabı. Bu ödüllü kitabın metnini de görselliğini de çok etkileyici buluyorum. Yoksul bir mahallede yaşayan, kimsenin adını umursamadığı, Hayta deyip geçtiği bir çocuk önce silahlı bir çeteye giriyor. Ancak daha sonra silahtan ve çeteden vazgeçip kemana sarılıyor, bir çocuk orkestrasına katılıyor. Kemanı ve orkestra aidiyeti sayesinde kimliğini olumlu bir şekilde geliştirebiliyor. Hikâyenin sonunda o artık bir Hayta değil, şanslı ve mutlu anlamına gelen adının hakkını veren “Feliks”!

Bu dosyayı hazırlarken küçük çocuklara yönelik müzik konulu bunca kitaba özellikle de yerli üretim kitaba rastlayacağımı öngörmemiştim. Durum beni çok sevindirdi. Eminim gözden kaçırdığım başka güzel kitaplar da vardır… Yazının girişinde bir ruhun en iyi arkadaşının müzik olduğundan söz etmiştim. Bugün küçük olanların tam da şimdi, ruhlarına iyi arkadaşlar edinmelerinin zamanıdır.

LOVE IT

PAYLAŞ

Dahası

-Çocuğa ne lazım? “Çocuklar sevgiye, yiyeceğe, açık havaya ve oyuna ihtiyaç duydukları kadar sanata, hikâyelere, şiirlere ve müziğe de ihtiyaç duyarlar.” Astrid Lindgren Ödülü’nün sahibi yazar Philip Pullman tane tane anlatıyor…

https://astridlindgrenmemorialaward.wordpress.com/2015/12/17/children-need-art-and-stories-and-poems-and-music-as-much-as-they-need-love-and-food-and-fresh-air-and-play/

-Sanat Çocuğa Yakışır başlıklı dosyada küçük çocuklara sanatı tanıtan ve sevdiren kitaplara yer vermiştim. Burada yazarlık uğraşını ve görsel sanatı konu eden kitaplar var. Ama bir de Bulut Kuş var ki… Müzik dosyasına da girse yakışırdı.

http://www.artfulliving.com.tr/edebiyat/sanat-cocuga-yakisir-i-4337

-Kadın bestecilere sadece çocuk kitaplarında değil okulların ders programlarında dahi yer açılabilmesi için etkin olarak talep ortaya koymak gerekiyor. İngiltere’de, 2015 yılında bile…

http://nytlive.nytimes.com/womenintheworld/2015/12/21/17-year-old-successfully-campaigns-to-add-female-composers-to-u-k-school-syllabus/

-Kassia’yı tanır mısınız? Ya da İnci Özdil’i?

http://www.istanbulkadinmuzesi.org/kassia

http://www.istanbulkadinmuzesi.org/inci-ozdil

-El Sistema hakkındaki TED konuşması;

https://www.youtube.com/watch?v=rYXK8TZADws

Yazıda Geçen Bazı Kitapların Künyeleri

Mini Mini Mualla

Emma Chichester Clark

Çeviren: Tülay Dikenoğlu Süer

Nesin Yayıncılık, 2010

Elif Müzisyen

Yazan: Liane Schneider