Nasıl Süper Kadın - Kahraman Olursunuz?

Günümüzde cinsiyet üzerine yazılmış teoriler, en kaba haliyle cinsiyet üzerinden biçilmiş tüm rollerin toplumsal ön yargılardan kaynaklandığını söyler. Bir kadının böyle, erkeğin şöyle, eşcinselin mutlaka şu şekilde, lezbiyenlerin değişmez biçimlerde davranacağını düşünürüz, öyle alışmışızdır, öyle olmasını bekler, sonra doğa der geçeriz. Fakat doğa değildir bu kalıpları aklımıza sokan, toplumu yöneten iktidar mekanizmalarıdır. Oysa insan, iktidar beklentilerinin çok başka yerlerine düşen bir varlıktır. En tanınmış queer teori yazarı Judith Butler doğadan değil sadece doğanın etkilerinden bahsedebileceğimize dikkat çeker ve böylece yeni bir söylem başlatır. Cinsiyet üzerine toplumdaki ön kabuller sokaktaki insanı popüler kültür üzerinden örnekler göstererek şekillendirir. Ama bazen de o popüler kültür malzemelerini üretenler sıradan insanları çizginin dışına taşır. Tıpkı erkek olmasına alışılan çizgi roman süper kahramanlarını kadın olarak çizen çizgi roman yaratıcıları gibi... Şimdi biz popüler kültür ve cinsiyet rollerine sinemaya uyarlanınca herkesin izlediği, kitap olarak basılınca az kişinin okuduğu çizgi roman dünyasından bakacağız.

Başlıkta “Nasıl süper kadın - kahraman olunur?” dememizin sebebi, bu soruya yana yakıla yanıt arayan bir süper kadın kahramanla birlikte kadın süper kahramanların gündeme gelmiş olması. New Jersey'de yaşayan Pakistan kökenli sevgi dolu bir ailenin esmer ve zayıf, okulda çok popüler olmasa da sağlam arkadaşları olan kızı Kamala Khan. Dış dünya cezbedici yasaklarla dolup taşarken annesi, babası ve abisinden oluşan çekirdek ailesi, geleneklerine fazlasıyla bağlılar. Bu yüzden de Müslümanlığın bazı kuralları, ailenin yüksek beklentileri, kimliğini arayan kahramanımızın kafasını epey karıştırıyor. Kamala'nın bayıldığı domuz etini yemesi, gece dışarı çıkması, içki ya da sigara içmesi yasak, erkek arkadaşlarıyla ilişkileri ise kısıtlamalarla şekillenebilir ancak.

Dışarı çıkmaması gereken bir saatte dışarıda olduğu zor bir gecenin ortasında Ms. Marvel'e dönüşen Kamala tüm sorunlarını çözeceğini düşündüğü doğaüstü güçlere kavuşuyor. Ancak dertler çözülmüyor, hatta bir de süper kahraman olmak meselesi kimlik sorunlarının ortasına yerleşiyor. Kamala Khan nasıl bir süper kahraman olacak? Öncekiler gibi sarışın, çizmeli ve mini etekli mi? Bunu deniyor ilk başta fakat uymuyor kahramanımıza, kendi deyişiyle çizmeler ayağını sıkıyor, tek parça giysi poposunun arasına giriyor... O başkalarına benzememeyi seçiyor, kıyafeti geleneksel Pakistan elbiselerinden bozma saçları topraktan daha kahverengi, göğsünde bir şimşek simgesi, doğaüstü güçleri dev hale gelen bacakları ve yumruklarında...

Ailesinin kendisinden beklentileri çok yüksek ama Kamala'nınkiler daha da yüksek... Bir yerde kahramanımız, annesine "Çizgilerin dışına birazcık çıktığımda bile küplere bineceksen sana nasıl güvenip sırrımı açmamı bekliyorsun? Babam ve sen benim kusursuz bir küçük Müslüman kız olmamı bekliyorsunuz. En yüksek notlar, tıp okulu, oğlan yok, içki yok, sonra sizin seçtiğiniz Karaçili bir koca ve milyarlarca bebek" diyor. Öfkeli Kamala'ya annesi, "Baban ve ben tek kızımız için en iyisini istiyoruz. Çok başarılı olman için beklentilerimiz yüksek" deyince kahramanımız, "Ben sadece sizin başarı tanımlamanızın oldukça dar olduğunu söylüyorum" diye yanıt veriyor. Gerçekten de feminist bir kadın olarak Kamala'nın dev beklentilere net cevabı bu: “Dar”. Çünkü onun yapmak istedikleri arasında yer alan, zor durumdakilere yardım etmek, yeri gelirse dünyayı kurtarmak için kendini feda etmek meselesi kendi hayatını refah içinde yaşamaktan çok daha büyük bir ideal. Ailesiyle arasında öyle zorbalıkla yürüyen bir ilişki yok yine de. Babasının bilge sözleri tüm bu yasaklar, dini ritüeller, farklı toplumsal kültürlerin çatışmalarının oluşturduğu duvarlar arasından sevgiyle geçiveriyor ve Kamala'nın kulağına yerleşiyor ağzından şu sözler dökülüyor: "İşler ne kadar kötüleşirse kötüleşsin her zaman yardıma koşan insanlar olur ve babama göre onlar mübarektir."

Sana Amanat ve Stephen Wacker'in editörlüğünü üstlendiği, G. Willow Wilson'ın yazdığı, Adrian Alphona'nın çizdiği Kamala Khan nam-ı diğer yeni Ms. Marvel'in devrimci bir süper kahraman olduğu konusunda çizgi roman dünyası hemfikir. Çünkü geriye dönüp çizgi romanlarda kadınların temsiliyet biçimlerine baktığımızda çok da iç açıcı bir manzara görmüyoruz. Çizgi romanlarda ancak erkeğin kurtardığı ya da erkeğinin arkasında durup ona güç veren karakterler olabilen kadınların birilerini kurtarabilmesinin tarihi eski ancak yaygınlığı az. Bilinen ilk kadın süper kahraman olan Fantomah - Ormanın Gizemli Kadını doğa üstü güçleriyle ormanı koruyan bir kahraman. 1940'la 1944 arası çizilen bu kahraman, düşmanlarına saldırmak için doğaüstü güçleriyle dönüştüğünde güzel yüzü gidiyor yerini He-Man'deki İskeletor’a benzer bir  hale geliyor. Yani güzel hali etkili olmuyor düşmanlara, ilk süper kadın kahraman soruyor: İlla çirkinleşmemiz mi gerekiyor?

Daha çok bilinen süper kadın kahramanlardan biri ise Fantastik Dörtlü'nün üyelerinden Marvel Comics'in yarattığı Invisible Girl. Ortaya çıkış tarihi ise 1961... Aynı tarihlerde rakibeleri de eksik olmuyor. Superman'in maceraları arasında kuzeni Power Girl beliriyor aynı tarihlerde. Sonrasında ise Super Girl onu izliyor. Batman'in dişi versiyonu Batwoman, Örümcek Adam'ınki Örümcek Kadın olarak gidiyor. Wonder Woman ise bunlar arasından sıyrılan en güçlü ve dişli kadın süper kahramanlardan. Kamala Khan'ın önce hayran olduğu sonra dönüştüğü The Avangers arasından bir karakter olan Ms. Marvel ise ilk kez 1960'larda görülse de kendi hikâyelerinin yayımlanması 1977'yi buluyor. Gerçek adıyla Carol Danvers sarışın, kaslı ve karizmatik oluşuyla Kamala'nın tümüyle zıddı. Bu kahramanlar arasında 1980'lerde çizgi filmle ünlü olmuş, çizgi romanı 2000'li yıllarda çıkmış olan She-Ra'yı anmamak olmaz. Tıpkı kardeşi He-Man gibi süper kuvvetli kahramanımız Türkiye'de TV ekranlarında yayınlandığı için hızlı yayılmış, çok sevilmiş, bir kuşak büyüyünce She-Ra olmak istemişti. Ama dediğimiz gibi o da erkek kardeşine bir alternatif, var olan kahramanın “öteki” versiyonuydu.

Kadınların çizgi romanlarda süper kahraman olarak yer alması, tarihlerinde ancak erkekleri taklit ederek mümkün olabildi. Ama sonuçta kahraman oldular mı oldular. Onların izinden giden ya da onların güçlerinin benzerlerine sahip olan kahramanlar oldularsa da süper kadın kahramanların kadınlara dair genel algıları dağıtmaktaki rolü yadsınamaz. Kadın süper kahramanlar gelecekte neye benzer göreceğiz ama biz yazıyı Kamala'nın babasının kızına söylediklerini tüm kahraman, emekçi kadınlara söyleyerek bitirelim, "Başkalarına benzemene gerek yok, sen böyle de mükemmelsin."