Taze Okurlara Yayıncılığın Mutfağından Öneriler

Okumayı yeni öğrenen çocuklar için kitap seçmek kolay iş değil. Seçen ister çocuğun kendisi olsun, ister onu büyüten yetişkin… İlkokul birinci sınıfı bitirmiş bir kız çocuk annesi olarak, ben de epey zorluk çekiyorum kitap seçmekte açıkçası. Bazen görsel açıdan dikkatini çeken ve hevesle eline aldığı bir kitabı, bitirecek denli ilgi çekici bulmayabiliyor. Ya da bazen, bir diğeri uzunluğu ve puntosunun küçüklüğü yüzünden gözünü korkuttuğu için yöneldiği bir kitaptan itilebiliyor. Bazen de henüz hikayenin tadına varacak bir hızla okuyamadığı için hayran kalacağı bir kitabı elinden bırakabiliyor.

Elbette her çocuk bu anlamda kendi macerasını yaşayacak ve kendi yolunu bulacak, ama bir parça yardımdan da zarar gelmez sanki. Ben de bu niyetle, çocuk edebiyatı alanında güzel işlere imza atan yayınevlerinin yayın yönetmenleri ile editörlerine, okumaya yeni başlayan çocuklara yayınevlerinin hangi kitaplarını önerdiklerini sordum ve seçimlerini bize nedenleriyle birlikte aktarmalarını istedim.

Umarım ortaya çıkan listede çocuklarınızla birlikte, çocuklarınızın keyifle okuyacağı kitaplar keşfedersiniz! 

Filiz Özdem, Yapı Kredi Yayınları 

Yayın yelpazemiz çok geniş, aslında önerebileceğim çok kitap var okumayı yeni öğrenen çocuklarımıza da. İlk aklıma gelen, İtalyan yazar Miriam Dubini’nin Okumayı Sevmeyen Çocuğun Hikâyesi kitabı. Bunda hem kitabın adının hem de içeriğinin etkisi var. Aynı yazarın, birbirinden bağımsız, diğer ayağı tamamlayıcı kitabı da Yazmayı Sevmeyen Çocuğun Hikâyesi. Her ikisi de çok başarılı bir kurgu ve anlatımla kotarılmış, İtalyancalarını okuduğumda bayıldığım kitaplar. Ebeveynlere, hatta çocuk edebiyatı alanında kitaplar yazanlara da okumalarını canı gönülden önereceğim kitaplar. Çocuklar her iki kitabı da çok sevdiler zaten. Çocuğun okuma-yazmayla ilişkisini hem çocuk gözünden bakarak etkileyici bir dille anlatan, hem eğlenceli hem de çok yol gösterici ama ders vermeden, bu ilişkiyi son derece olumlu ve yaratıcı bir dille besleyen öyküler… Her ikisini de resimleyen Francesca Carabelli.

Önereceğim bir diğer kitap serisi ise, Fransız yazar Anne Ducourtial’e ait, iki cüce cinin maceraları: Gezgin ile Kartanesi. Bruno Robert’in çizimlerini çocuklar çok sevecekler. Her bir kitap doğa üstüne.

Yerli edebiyattan ise bir öykücü ile bir şairin çocuklar için yazdıkları iki kitabı önerebilirim: Her ikisi de “Daha Güzel Bir Dünya İçin” dizimizden çıktı.

Öykücü Berat Alanyalı’nın kaleme aldığı Neşeli Orman’ın Şair Kurbağası, yaşadığı orman gibi neşeli, şair ve çevreci postacı kurbağayla ilgili. Yetenek ve ilgileri sayesinde postacılık mesleğine bambaşka bir boyut getirir kurbağamız. Hem orman halkının hayatı şenlenir hem de ağaçlar korunmuş olur. Bu kitabı Öykü Gölemen resimledi.

Şair Nilay Özer’in Meşe Palamudu Macanda kitabını da Seçil Çokan resimledi. Bir meşe palamudunun da dünyanın güzelleşmesi için düşleri olabileceğini anlatan çok güzel bir hikâye.

Önerdiğim kitapların hepsinin ortak noktası hayal gücünü kışkırtıyor olmaları ki umudumuzu ve geleceğe inancımızı kaybetmemek için buna çok ihtiyacımız var bence.

Hasret Parlak, Nemesis Kitap 

Okumayı yeni öğrenen çocuklara uygun iki serimiz var. Bunlardan ilki Jeremy Strong’un Korsan Okulu serisi. Seride beş kitap var, isimleri şöyle: Gemide Köpek Var, Birazcık Rüzgar, Börek Çörek Savaşı, Sudan Çıkmış Balıklar, Doğum Günü Tantanası.

İkinci seri ise Wendy Harmer’ın İncili Peri serisi. Bu seride on kitap yayınladık ama şu an sadece iki kitabın baskısı var. İsimleri şöyle: İncili Peri ve Pembe İstiridye Kabuğu, İncili Peri ve Büyük Hala Garnet.

Bu iki serinin de hikâyeleri çok tatlıdır. Ayrıca ilüstrasyonları çok güzel ve iç sayfalar renkli baskı. Özellikle fuar tecrübelerimden yola çıkarak, renkli ve eğlenceli çizimlerin çocukların epey ilgisini çektiğini söyleyebilirim.

Mehmet Erkurt, Can Çocuk Yayınları

Okulla ve müfredatla yeni tanışılmış; kurslar ve yetişkinlerce belirlenmiş takvimler içerisinde koşuşturulmuş; ülkeye yayılmış kötü haberlerin mutsuzluğundan da beslenmiş bir koca döneminin ardından, çocuklara biraz gülecekleri, durulacakları, çevrelendikleri gerçeğin kısa süre de olsa dışına çıkacakları ya da üst bir hayal katmanından bakacakları, bireyselliklerini ifade ederken onlara eşlik edebilecek kitaplardan seçelim istedik. Bu coğrafyanın sınırlarını biraz aşıp, Akdeniz'in farklı bir rüzgârına, İtalya'ya uzanalım dedik. Yaz mevsiminin maceraya teşne ruhuna uygun, ödüllü üç yazarın gerçeküstü üç cesaret öyküsünü öneriyoruz.

İlki, İtalya'nın en önemli çocuk kitabı yazarlarından, Hans Christian Andersen Ödülü sahibi Gianni Rodari'nin kaleme aldığı, Viola Sgarbi'nin desenleriyle canlanan Küçük Kerevit. Herkesin geri geri yürüdüğü bir toplumda ileriye doğru yürümeyi kafasına koyan küçük kerevitin öyküsü, eğitimin kurumsal sistemine yeni dahil olmuş, yer yer tektipleştirici kurallarla daha sıkı çevrelenmeye başlamış çocuğun, toplum içinde belki de bir şeyleri "farklı" yapma isteğine eşlik edecek, alabileceği tepkiler üzerine de düşünmesini sağlayabilecek nitelikte.

Diğer önerimiz, hem de çocuk dergileri alanında editörlük hem de öğretmenlik deneyimi olan Sylvia Roncaglia'dan, çocukların çok sevdiği "Lumpi Lumpi Arkadaşım Ejderha" dizisinin beşinci kitabı Oyuncaklar Ülkesinde. Roberto Luciani'nin desenleriyle renklenen dizinin bu kitabında, matematik sınavından kötü not alan Giampi, yaşadığı hüsranı dindirmek, utandığı bir gerçeği ailesine nasıl ifade edeceğinin yolunu bulmak için "arkadaşı" evcil ejderha Lumpi'yi çağırır yanına. Elbette bu, Lumpi'den basit bir tavsiyeler listesi dinleyeceğinin değil, onunla eğlenceli bir maceraya çıkacağının müjdesidir.

Üçüncü önerimiz de, çocuklar için tiyatro oyunları ve televizyon programları hazırlamış, tezini "çocukların yaratıcılıkları" üzerine yazmış anaokulu öğretmeni Stefano Bordiglioni'den, Akkuzu Karakuzu Lunaparkta. Bu iki kuzu-kahraman, ilk maceralarında kendilerine uygun, renkli bir sürü arıyorlardı. Şimdi de sıra, buldukları sürü içinde kendilerine bir yer edinip, diğer üyelerle arkadaşlık kurmaya geldi. Barbara Nascimbeni'nin resimlediği öykü, okula yeni başlamış, bireysel farklılıkları ve renkleri barındıran yaşıtlar topluluğuna yeni dalmış çocukların deneyimlerine de eşlik ediyor.

Bahar Siber, İletişim Yayınları 

Francesca Simon, Güveçte Külkedisi Pişirmenin Püf Noktaları ile okumanın çok eğlenceli olabileceğini kanıtlıyor. Bir yanda Pamuk Prenses, Külkedisi, Hansel ve Gretel, Uyuyan Güzel, Altın Saçlı Kız; diğer yanda Kötü Kalpli Kraliçe, Üvey Anne, Yaşlı Cadı, Hain Kurt... Peri masallarından tanıdığımız kahramanların hepsi, bu sıradışı okul macerasında biraraya geliyor. Aslında Bayan İyilik Meleği ile Bayan Kötülük Meleği’nin çekişmesine şahit oluyoruz: İlki, öğrencilerine çalışmayı, iyi ve adil olmayı, başkalarına saygı göstermeyi öğretirken, diğeri kendi sınıfına hainlik yapmayı, kılık değiştirmeyi, tuzak kurmayı ve güveçte çocuk pişirmenin inceliklerini öğretiyor... Mücadeleyi kimin kazandığı sorusunun cevabı kitapta!

Benim Bütün Ördeklerim’de, karnını doyurmak için çaldığı yumurtadan bir civciv çıkınca başına beklenmedik işler açılan Tilki Konrad’ın hikâyesini anlatıyor Christian Duda. Civciv, incecik sesiyle Konrad’a “Anne! Anne!” diye seslenince, bizimki açlığını unutup yelkenleri suya indiriyor ve civcive annelik etmeye başlıyor... Onu bir güzel besleyip büyütüyor, bir eş bulup aile kurmasına yardım ediyor, çocukları olduğunda onlara da kol kanat geriyor. Zamanla Konrad’ın çevresi geniş bir civciv kalabalığıyla doluyor. Açlık mı? Ha evet, geriye çözülmesi gereken bir o mesele kalıyor! Benim Bütün Ördeklerim dostluk, şefkat ve karşıtların biraradalığı üzerine kurulu kalabalık bir ailenin hikâyesi. Kitabı okurken kendimize ve hayata dair kimi sorular üzerine kafa yormak mümkün: Her zaman doğamıza uygun mu hareket ederiz? Karşıtlar birarada var olabilir mi? Tercihlerimiz bizi ve hayatımızı nasıl belirler? Nasıl ve neyle mutlu oluruz?

Ay Tutulması bir gece ansızın gökyüzündeki yerinden düşüp kaybolan Ay’ın hikâyesini anlatıyor. Gün ile Gece adlı iki kahramanımız, kaybolan Ay’ı bulup yerine koymak için el ele verip yola düşüyorlar. Sonunda Ay’ı gökyüzündeki yerine yerleştirmeyi başarıyorlar başarmasına ama daha önemlisi, bu arada sımsıcak duygularla birbirlerine de bağlanıyorlar. Oysa Gün ile Gece’nin birarada olması imkânsız, çünkü birinin varlığı ancak diğerinin yokluğunda mümkün... Serkan Aka ile Pınar Köprücü, bu naif hikâyede ay tutulması, gelgit olayı, gün ile gecenin oluşumu gibi coğrafyanın alanına giren konuları edebiyatın alanına taşıyor. Kitabın resimleri ve tasarımı da ayrıca hikâyeye masalsı bir hava katıyor. Kaçırılmaması gereken bir ebedi lezzet!

Keriman Güldiken, Mavibulut Yayınları

Kemancı Ayı Masalı: Okul sezonu bitti kurs sezonu açıldı. Yüzme kursu, bale kursu, keman kursu… Bu kitapta da keman çalmaya yetenekli bir çocuk var ama bunu yapmayı hiç istemiyor. Ayı Bingo’nun ise yeteneği yok ama keman çalmayı çok istiyor. Peki yetenekli olmak şart mı? Yoksa Bingo yeterince ister ve çalışırsa başarabilir mi? Bir kurstan ötekine koşturulan çocukları, yüreklerinin götürdüğü yere gitmeye teşvik edecek sıcacık bir öykü…

Güzel Bir Sabahtı: Tatiller güzeldir. Uzun uzun düşünmek için bol bol zamanımız olur. Peki ne hakkında? Mesela her şey hakkında… Bu kitapta kahraman bir sabah uyanır, gerinirken kollarını iki yana açar ve sonra “Acaba hep böyle kalsam ne olur?” diye düşünmeye başlar. Hayata farklı bir açıdan bakmak, sorgulamak, keşfetmek üzerine eğlenceli bir kurgu…

Prensi Olmayan Masal Kitabı: Bu kitap, tatilde canı sıkılanlar için can simidi. İçinde birbirinden komik beş öykü var: Çılgın bir babaannenin, acayip Hüsamettin Bey’in, pek pimpirikli Pimpirik Amca’nın, korsanlar tarafından kaçırılan -ayrıca hiç de zavallı olmayan- bir prensesin ve kuyruk istiyorum diye tutturan bir çocuğun sıradışı öyküleri... Esmiyorsa iyi gelir… 

İlke Aykanat, Tudem Yayınları 

Haylaz Pati Serisi: Pati, Mavisel Yener’in rüyasına girmiş ilkin, sonra sözcüklere dökülerek beş kitaplık bir diziye dönüşmüş. Seride yer alan beş kitabın her birinde sevimli, duygusal, hınzır ve çılgın köpek Pati’nin başından geçen macera dolu öyküler yer alıyor. Bu resimli öyküler, okumayı yeni öğrenen arkadaşlarımıza renkli ve eğlenceli bir okuma deneyimi sunuyor.

Dağınık Çocuk: Siz hiç piknik yapmaya giden eşyalar gördünüz mü? Bir zamanlar çok dağınık bir çocuk varmış. Bütün giysilerini, eşyalarını sağa sola atarmış. Bu durumdan fena halde sıkılan eşyaları bir gün hep birlikte gizlice pikniğe gitmeye karar vermişler. Bütün gün koşup oynamışlar, çok eğlenmişler. Sonra odadaki yerlerine dönmüşler. Çocuk odasına girdiğinde eşyalarını attığı yerde bulmuş ama hepsi de kirli, buruşuk, yırtık ve kırıkmış. Nasıl olmuş, şaşmış kalmış bu işe...

Eğlenceli Notalar: Eğlenceli Notalar, canı sıkılan yaramaz bulutların şekilden şekle girdiği, baharı kucaklayan hayalci çocukların oyundan oyuna koşturduğu neşe dolu bir masal... Okumayı yeni öğrenen minikler için müzik ve kitap okuma sevgisini bir arada işleyen hayallerin gerçeğe dönüştüğü sevimli bir masal.

Merve Karaytu, Doğan Egmont 

Aytül Akal’ın yazdığı dört kitaplık Moko ile Dinozo serisi, sorunlarla başa çıkmayı başaran bir iguana ile farenin dostluğuna odaklanıyor. Yardımlaşma, doğanın önemi, arkadaşlık gibi kavramları vurguladığı için özellikle okul dönemi için önemli ve eğitici oluyor.

Canan Tan’ın Aliş ile Maviş serisinde hikaye ilk olarak sadece Aliş ile başlıyor. Bir süre sonra kardeşi Maviş de hikayeye dahil oluyor. İki çocuk üzerinden takip ettiğimiz hikaye, özellikle hayal gücünü besleyerek okuma sevgisi kazandıran özellikte.  Hayvan sevgisi, arkadaşlık, okul ve çevre sevgisi gibi konuları vurguluyor. Serinin dört kitabı mevcut şu an: Aliş’e Kardeş Geliyor, Aliş ile Maviş Hayvanat Bahçesinde, Aliş Anaokulunda, Aliş Okula Başlıyor…

Çocukların hayatında yeni bir dünya yaratan Lego Starwars Uzay Maceraları kitabı, çocukları, galaksiyi kötülerden kurtaran galaktik kahramanların müthiş serüvenlerine ortak ediyor. Gerçeküstü özellikte olsa da özellikle oyun çağından okul çağına geçişte olan çocuklar için okumayı oyunla harmanlayan özelliğe sahip. Şu an tek kitap halinde ama seri olarak devam edecek.

Müren Beykan, Günışığı Kitaplığı 

Küçük öğrenciler de öğrenim yılının yorgunluğunu üstlerinden atmak için, tükenmez enerjileriyle sağa sola koşturmaya başladılar; oyunlara, eğlenceye dalma zamanı şimdi. Çocuklar bazen aylaklık içinde yatıp yuvarlanmak isterler; çoğumuz, zamanı fena halde boşa tükettiklerini düşünür, kaygılanırız. Yaz aylarında bile çocuklarımızın zamanını hiç boşluk kalmayacak şekilde düzenlemek isteriz. Oysaki, “boş zamanlar”, dilediğimiz gibi dolduracağımız zamanlardır; bize ait “gerçek zamanlar”dır!

1. sınıfı bitirip de okumanın büyülü dünyasına dalmış küçükler için bu “gerçek zamanlarda” kendilerini keşfedecekleri hayallere açılan kapı, oyunlar kadar kitaplardır da. En çok hayal kurma fırsatlarını sunanlarsa, resimli kitaplar!

Çocuklara da bizlere de düşünmek kadar eğlenmek olanağı da veren kitaplar deyince akla ilk gelen, Behiç Ak kitapları oluyor kuşkusuz. Her yaşa yazabilen, çok yönlü bir mizah ustası Behiç Ak. Çocuklar için yazarken ve çizerken, kitaplarını çocukların büyükleriyle birlikte okuyacaklarını göz önünde bulundurur her zaman. Besbelli bu yüzden, onun kitaplarını hepimiz gülümseyerek okuyoruz. Sanatçının, “Tombiş Kitaplar” dizisi de, “Gülümseten Öyküler” koleksiyonu da 3-4 yaşından başlayarak çocukların büyük ilgi gösterdiği kitaplar içeriyor. Benim önerim, gülümsemeden kapağını kapatamayacağınız, karikatürler eşliğinde katmanlı öyküler anlatan, “Gülümseten Öyküler”den biri: Yaşadığı mahallede akla gelebilecek her eşyayı tamir eden Kadir Bey’in peşine takıldığımız Güneşi Bile Tamir Eden Adam. Behiç Ak’ın yazıp çizdiği bir başyapıt.

Son yıllarda çocuk kitaplarıyla da sevilen Müge İplikçi’nin gerçek bir deniz yolculuğuna dikkat çeken kitabı Acayip Bir Deniz Yolculuğu, Sedat Girgin’in desenleriyle bambaşka bir dünya sunuyor küçüklere. Deniz arkeolojisinin ülkemizdeki unutulmaz projesi, Foça’dan Marsilya’ya kürekle yol alan Antik Çağ teknesi Kibele bu kitapta Maltepe kıyılarında karşımıza çıkıveriyor. Bir tuhaf sele kapılıp denize sürüklenen çocuklarla birlikte hop tekneye atlıyor ve taa Akdeniz’in öteki ucuna yola çıkıyoruz. Macera da var, gizem de... Hem de komik.

Çocukların en çok okuduğu yazarlardan İrem Uşar’ın Fenerden Taşınan Işık adlı resimli kitabı da gerçek bir öyküye dayanıyor. Assos yakınındaki Sivrice’nin kıyısında –şimdilerde kiraya verilmiş– eski deniz feneri artık gerçek işlevini yitirdi, çünkü teknoloji gelişti, fener bekçiliğine gerek kalmadı. Bu güzel fenerde yaşayan haylaz oğlan ve ailesi de uzağa taşınmak zorunda. Her sabah, karşıdaki Midilli Adası’nı görmek de, fenerin büyülü ışığıyla muziplikler yaşamak da mümkün olamayacak... Umutla örülü bu sıcak öyküyü desenleriyle canlandıransa, sanatçı Huban Korman.

2. sınıfa geçen çocuklara birbirinden eğlenceli ve keyifli çok çok sayıda kitap var. Bunlardan birini olsun, kitap okumayan ama sürekli bundan yakınan bir yetişkine okusalar keşke: Yemek yapan anneye, çiçekleri sulayan dedeye, bilgisayarda zaman geçiren babaya... Büyük küçük hep birlikte okumak için bol fırsat dilerim.

Görseller: Katya Maleev