Ahmet Güneştekin’in “İsimlerin Şehri İstanbul” Enstalasyonu Galataport’ta

Karaköy’de yer alan Galataport İstanbul, Ahmet Güneştekin’in İsimlerin Şehri İstanbul başlıklı enstalasyonuna ev sahipliği yapıyor.

Ahmet Güneştekin’in Doğuş Meydanı’na yerleştirilen enstalasyonu İsimlerin Şehri İstanbul, şehrin farklı kültür ve dillerle örülen geçmişini ve bilinmeyen pek çok yönünü izleyicilerle buluşturuyor. Sanatçının 2.500 m2’lik bir alan için çalıştığı enstalasyon, şehrin tarih boyunca sahip olduğu adları ve kültürel katmanları ortaya çıkarırken, zeminde dört imparatorluk dönemine ait sikke buluntularından işler yer alıyor. İsimlerin Şehri İstanbul enstalasyonuyla şehrin dilsel ve görsel bir yapısökümünü sunan Güneştekin, şehrin geçmiş adlarının, çarpıcı biçimde değişen gerçekliklerin kodları olduğunu gösteriyor. Sanatçı “Bir şehrin adı ne anlama gelir? İstanbul’un geçmişte sahip olduğu adlar aynı şehre mi atıfta bulunur?” soruları üzerinden kentin çok geçmişli izlerini araştırıyor.

“İstanbul her zaman İstanbul değildi. Byzantion’du, Constantinopolis’ti, İkinci Roma’ydı. Orta Bizans döneminde sadece Polis, Osmanlı döneminde Kostantiniyye, İslambol, Dersaadet ve daha birçok şeydi; ama hiçbir zaman sadece İstanbul değildi. 20. yüzyılın ilk yarısında İstanbul adı dışındakiler neredeyse tümüyle silindi. Her biriyle bir başka göndermeler takımının gündeme geldiği bu anlamlar dünyası bir zamanlar çok üyesi olan bir kozmopolit yerleşmeler ailesinin en büyük kentini anlatıyordu. Bu kozmopolitizm aşındıktan sonra başka bir kent doğmuştu ama sayısız değişkene göre çeşitlenen bireyselliklerin, tercihlerin ve dışavurumların kenti olurken adını da tekilleştirmişti. O, bugün Türkiye’de ve dışarıda hemen herkes için artık yalnızca İstanbul. Güneştekin şehrin unutulmaya bırakılan eski adlarını İsimlerin Şehri İstanbul yerleştirmesiyle hafızanın alanına yeniden taşıyor.

Farklı bileşenlerden oluşan enstalasyonun dairesel öğesinde, iç içe geçmiş eş merkezli halkalara, şehrin zaman içinde değişen adlarıyla birlikte bu değişimleri temsil eden işaret ve kodlar yerleştirilmiş. Dairesel paneller üzerindeki tamamlayıcı öğeler, tarihsel ve linguistik sürekliliği vurguluyor. Şehrin farklı tarihsel zamanlarını yan yana getiren renkli halkaların her biri farklı bir anlam dünyasını temsil ediyor. Enstalasyon şehrin farklı kodlarının olası birçok konfigürasyonundan biri, dairesel bir dizge içinde bu kodları görselleştiren bir dil çalışmasıdır. 

İstanbul, modern aklın doğuşu kadar eskilere dayanan bir geleneğin üstünde yükselen ve diğer kültürlerle olduğu kadar kendi içinde de katmanlaşma yaşayan bir kültür ağına sahip bir şehir. Bugün hafızasından silinmiş isimleriyle birlikte yüzeye çıkarılan sikke buluntuları bu tarihsel katmanlara tanıklık ediyor. Sanatçının buluntuların ikonografisinden yola çıkarak çalıştığı sikke formundaki bronz işler sergileme mekânının taşlarına yerleştirilmiş. Bereket tanrıçası Demeter’in ve Poseidon’un ya da bir yunusla boğanın birlikte tasvir edildiği, Ammon boynuzu giymiş Büyük İskender’i Gorgon başı ile süslenmiş kalkanına yaslanan Athena ile tasvir eden Bizans dönemine ait sikkeler, Osmanlılar tarafından kuşatıldığı sırada basılan ve şehrin düşüşünü simgeleyen son Bizans sikkeleri, Fatih Sultan Mehmet’in sultani adıyla bastırdığı ilk Osmanlı sikkesi ve daha birçokları, milyonlarca yıldır süregelen doğal bir akışın merkezindeki bir geçiş noktasında olan şehrin kent hafızasındaki sürekliliğine işaret ediyor.

İstanbul sayısız kez yıkılmış, yeniden inşa edilmiş ve tarihini yeniden yaratmış bir kent. Ancak bu değişimde, bilinçaltında deneyimlenen derin ve kaçınılmaz bir süreklilik yatıyor. Çünkü burası çok katmanlı bir hatıralar ve tarihler şehri. Hikâyeleri, sokaklarını arşınlayan gezginlerin, sakinlerinin, göç gelenlerin ya da bir daha geri dönmemek üzere ayrılmak zorunda kalanların bakışlarına bağlı. Güneştekin, bu hikâyeleri anlamak için tarihsel zamanın kıyısına gitmek ve yıkımlardan hayatta kalıp kurtulmuş imgelere, hayallere, düşünüşlere ve de metal tanıklara bakmak gerektiğini gösteriyor.”