Berlin’de Semiha Berksoy Retrospektifi

Galerist, Türk ressam ve opera sanatçısı Semiha Berksoy’un kapsamlı retrospektif sergisini 6 Aralık’tan itibaren Berlin’deki Hamburger Bahnhof - Nationalgalerie der Gegenwart’ta sanatseverlerle buluşturacak.

Küratörlüğünü müzenin direktörleri Sam Bardaouil ve Till Fellrath'ın üstlendiği, yardımcı küratörlüğünü ise Emily Finkelstein ve Agnes Rameder’in gerçekleştirdiği sergiye, Silvana Editoriale Milano tarafından yayımlanacak Hamburger Bahnhof katalog serisine dahil bir yayın eşlik edecek.

Berksoy’un (1910-2004) Almanya’daki ilk geniş kapsamlı retrospektifinde, sanatçının 60 yılı aşkın, çok yönlü ve katmanlı sanat pratiği mercek altına alınıyor. “Semiha Berksoy: Singing in Full Colour”, sanatçının 1930’lardan itibaren görsel sanatlar ve sahne sanatları dünyasında çığır açan kariyerini bütüncül bir bakış açısıyla sunuyor. Seçilen 100’e yakın eserin yanı sıra arşiv belgeleri, film klipleri ve ses kayıtları, Berksoy’un opera performansları ile resimleri arasındaki bağlantıları ortaya koyuyor. Sergi, Berksoy’un annesi Fatma Saime’ye duyduğu derin bağlılık, Berlin yılları ve yaşamı boyunca sanat tutkusunu besleyen kültürel ve ideolojik figürler etrafında şekillenirken, sanatçının resme olan benzersiz, spontane ve cesur yaklaşımı ön planda tutuluyor.

Türkiye kültür sanat tarihine damgasını vurmuş bir sanatçı ve primadonna olan Semiha Berksoy’un retrospektifi, 2026 yılında ise İstanbul Modern’de sergilenecek.

“Sanata çok yönlü yaklaşımıyla gerçek bir öncü olan Berksoy, Türkiye’nin ilk sesli filmi İstanbul Sokaklarında ve ilk Türk operası Özsoy operasında sahne almış; yurtiçi ve yurtdışında sayısız önemli temsilde rol almıştır. 1936 yılında Atatürk tarafından opera eğitimi için Berlin Yüksek Müzik Akademisi’ne gönderilen Berksoy, 1939'da Richard Strauss’un 75. doğum günü kutlamalarında büyük övgülerle sahnelenen Ariadne auf Naxos’ta Ariadne rolüyle büyük beğeni toplar. Berlin Yüksek Müzik Akademisi’ni birincilikle bitirerek ‘Birinci Sınıf Opera Sanatçısı’, ‘Başartist (Primadonna)’ ve ‘Devlet Sanatçısı’ unvanlarına layık görülür. Aynı yıl, II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla ülkesine döner ve Türk Devlet Opera ve Balesi'nin kurulması ile Ankara Devlet Konservatuvarı’nın açılmasına, Alman yönetmen Carl Ebert ile birlikte katkıda bulunur. Berksoy’un Berlin ile bağlantıları ilerleyen yıllarda da devam eder; 1969’da Berlin’de Haus am Lützowplatz’ta bir kişisel sergi açar ve eserleri, Recent Art from İstanbul (Haus der Kulturen der Welt, 1998) ve İstanbul Next Wave (Martin-Gropius-Bau, 2010) gibi sergilerde yer alır. Bu süreçte Berksoy, Berlin’in kültürel hafızasında daha fazla yer edinir.

Otodidakt olarak olgunlaşan pratiğinde Semiha Berksoy, farklı disiplinlerin kesişmesinde kendi dönemine göre oldukça erken yakaladığı aktarım dili ile gerçek bir avangard sanatçıdır. Onun bu şaşırtıcı öngörüsü, operayı, resmi, müziği, dramayı, beden sanatını, performansı, enstalasyonu, şiiri ve edebiyatı birleştiren bütüncül sanat pratiğinin temelini oluşturur.

Yaşamını sanata adayan ve görsel sanatlarla her zaman yakından ilgilenen Semiha Berksoy'un eserleri, 5. İstanbul Bienali, 1997; Manifesta II, 1998; 51. Venedik Bienali, 2005; 14. Sharjah Bienali, 2019 ve La Lune Du Voyage Réel aux Voyages Imaginaires (Grand Palais), 2019; Lyon Bienali, 2022 ve 60. Venedik Bienali, 2024 gibi önemli uluslararası sergilerde yer almıştır.”

Künye:
3. Semiha Berksoy, Do Sesi, 1964, Duralit üzerine yağlı boya, 99 x 69 cm. Sanatçı varisleri ve Galerist'in izniyle
​​4. Ariadne auf Naxos akşamı odasında, Berlin, 1939