“Sosyalizme Tercüme” Sergisi Salt Galata’da

Salt ve Lumbardhi Vakfı iş birliğinde düzenlenen “Sosyalizme Tercüme” başlıklı sergi 23 Şubat 2025 tarihine kadar Salt Galata’da sanatseverlerle buluşuyor.

Kosova ve Makedonya odağında Yugoslavya’da Türkçe konuşan topluluğun az bilinen tarihini ele alan “Sosyalizme Tercüme”, çok uluslu bir toplumsal bağlamda sosyalist ideolojinin, Yugoslavya’da Türk kimliğinin inşası ve dönüşümü üzerine etkilerini araştırıyor. Serginin tarihsel kapsamı, Yugoslavya Krallığı’ndaki ezilen Müslüman halktan bir kesimin kurtuluşu sol fikirlerde aradığı 1920 yılından başlıyor. Krallık rejiminin baskısıyla kesintiye uğratılan sosyalist bir gelecek tasavvurunun önünü açan yeni nesil aktivistlerin hikâyesinin izini sürüyor. Bu mirasın üzerine inşa edilen sergi, Sosyalist Yugoslavya’nın yeni gerçekliğine açılıyor ve 1980’lerin sonuna uzanıyor.

Söz konusu dönemde Yugoslavya’da Türkçe konuşan topluluk resmi kayıtlara göre nüfusun küçük bir bölümünü oluştursa da farklı milliyetlere yönelik politikalar Türkçe dilinde faaliyet gösteren gazete, süreli yayın, okul gibi birçok kültürel ve siyasi girişimin kurulmasına olanak veriyor. Bu oluşumlar arasındaki bağlantılar, milliyetçiliğe yönelik ana akım yaklaşımları tartışmaya açarken Yugoslavya’nın 1990 savaşları sırasında dağılmasıyla pekişen “totaliter” ve “etno-milliyetçi” söylemi çok yönlü bir bakışla sorgulamayı da mümkün kılıyor. “Sosyalizme Tercüme”, özel arşivler ile halk kütüphanelerinde bulunan ve birçoğu ilk kez gün yüzüne çıkarılan tarihi belgeleri içeriyor. Bu malzemeler Mustafa Emin Büyükcoşkun, Yane Calovski, Hana Miletić, Ahmet Öğüt, Fevzi Tüfekçi ve Dilek Winchester’ın üretimleriyle yan yana geliyor. Enternasyonalizm ile dayanışma temelli bir ulusal bilincin inşasını araştıran sergi, Yugoslav sosyalizminin özyönetim ve Bağlantısızlar Hareketi gibi tarihsel açıdan ayırt edici özelliklerinin, Türkçe konuşan topluluğun tahayyül edilme biçimlerini nasıl şekillendirdiğini ortaya koyuyor. Bu karmaşık dinamiklerden doğan yeni kültürel yapıları öne çıkararak güncelliğini bugün de koruyan, özgün bir anlatı kuruyor.

Sezgin Boynik, Tevfik Rada ile Merve Elveren tarafından programlanan ve Lumbardhi Vakfı (Kosova) iş birliğinde gerçekleştirilen “Sosyalizme Tercüme” sergisini, 23 Şubat 2025 tarihine kadar Salt Galata’da ziyaret edebilirsiniz.

Künye:
1. Tefeyyüz okulu pionerler örgütü toplantısından bir fotoğraf, tarih bilinmiyor Tefeyyüz 30 Yıl, Üsküp, 1975
2. Birlik, Üsküp, 27 Aralık 1964
3. Sevinç, Sayı: 7, Üsküp, 15 Mart 1959
​4-5. Ferit Bayram ve Fetah Süleymanpaşiç, Alfabe, Üsküp: Bratstvo Yayınevi, 1947