“Carmen” İsyankâr Bir Kuştur

George Bizet’nin Fransız yazar Prosper Mérimée’nin bir öyküsü üzerine kurguladığı Carmen, Atatürk Kültür Merkezi Türk Telekom Opera Sahnesi’nde izleyici karşısına çıkıyor. Sahnelenişiyle opera tarihinde çığır açan yapıt İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin başarılı ekibiyle her perdede adeta İspanyol rüzgârları estiriyor. Librettosunu Henri Meilhac ve Ludovic Halévy’nin kaleme aldıkları ve Vincenzo Grisostomi Travaglini’nin sahneye koyduğu klasik eser, bilindiği üzere aldattığı âşığı tarafından öldürülen bir Çingene kızını anlatıyor.

Paris Opéra-Comique’deki ilk sahnelenişinin üzerinden yüz elli yıl geçmesine rağmen tazeliğini koruyan Carmen’e, bol ödüllü mezzosoprano Aylin Ateş can verdi. Perde, opera bale sanatçılarının danslarıyla açılırken sahnede bolca asker görüyoruz. Ardından beyaz kostümü, çıplak ayakları ve göğsündeki çiçeğiyle Carmen giriş yapıyor. Tabii ki peşinden koşan erkeklere karşı can alıcı aryası “Habanera”yı okuyarak. “Aşk isyankâr bir kuştur. Ehlileştirmeyi deneyen pişman olur” diyen Carmen’in özgürlüğü için her şeyi yapabileceğini de ilk perdeden anlamış oluyoruz. Tutku dolu performansı ile dikkatleri üzerine toplayan Ateş, sanki Carmen’le bütünleşiyor.

​Carmen, dört perdelik, uzun bir opera ancak olay örgüsünün hızlı akışı, teknik unsurların dikkatli ve özenli uygulanışı, dekorun ihtişamı, solist ve koristlerin sahne tecrübeleri ile orkestranın başarılı eşliği izleyenleri hızlıca ve sürükleyici bir şekilde beklenen sona götürüyor. Sevilla’da bir meydandan, Lillas Pastia’nın meyhanesine, oradan dolunayın aydınlattığı dağların doruklarından görkemli bir geçit törenine güçlü bir kendinden emin oluşla ilerliyoruz.

Yetkin Bir Koreografi

Don José'nin rütbelerini kaybedişi, askerden katile dönüşü, Carmen’in gönlünü Escamillo’ya kaptırışı, ruhunun özgürlüğü için verdiği savaş ve son… Olay örgüsü çözülürken heyecan da artıyor hâliyle. Toreador’un aryası, Sequedille gibi aryalarla sanatçıların ses renklerinin armonisi librettonun dile geldiği atmosferle uyumu yakalıyor. Yetkin bir koreografinin gözler önüne serilişi, karakterlerin duygularını yansıtışıyla takdire değer.

İDOB Müdürü Akgün Sahnede

Opera sanatçıları ve dansçılarla çok geniş bir kadroya sahip olan Carmen’de Micaëla rolündeki soprano Ayten Telek özel bir alkışı hak ediyor. Aryalarını söyleyiş tarzı, sesinin gücü ve oyunculuk yeteneğiyle gecenin favorisi olan Telek sahnede devleşti. Öte yandan Don José rolünde tenor Efe Kışlalı, Escamillo rolünde bariton Caner Akgün’ün kusursuz performansları salondan tam not aldı. Bu noktada Caner Akgün’e bir parantez açmak istiyorum. İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdür ve Sanat Yönetmeni Caner Akgün, opera sanatçılarımızın en dikkat çekenlerinden biriydi. Müdürlüğe layık görülüşü hâlâ bazı yerlerde liyakatin olduğunu göstermişti bizlere, operaseverler buna çok sevinmişlerdi. Son günlerde bizleri daha da sevindiren bir durum yaşanıyor ki Akgün’ü birçok konser ve temsilde sahnede görüp dinleyebiliyoruz. “Müdür oldum” diyerek bir köşeye çekilmeyip her daim alanda aktif olması İstanbul Devlet Opera ve Balesi’ni daha da güçlendirecektir.

​Operanın çapkını Don Giovanni’den sonra sahneye biraz ara veren Akgün, en son İtalyan operasının babası olarak bilinen Giuseppe Verdi ve Alman opera literatürünün en büyük bestecisi olarak anılan Richard Wagner’in tezatlıkları ve ortak noktalarının buluştuğu “Gala Konser”de seslendirdiği aryayla kulaklarımızın pasını sildi; yüksek oyunculuk yeteneği ile göz doldurdu. Daha nice temsil ve konserde onu görebilmeyi dileriz.

Dengeli Bir Üslûp

Ayrıca Göktuğ Alpaşar (Zuniga), Şahin Dedemen (Morales), Sevim Ateş (Frasquita), Ceren Şahin (Mercedes), Cengiz Arslan (Le Dancaire) ve Berk Dalkılıç (Le Remendado) da sahneyi tamamlayan önemli sanatçılardı. Dengeli bir üslûpla sahneye aktarılan temsilde nefes kesen ve baş döndüren dekor tasarımı Zeki Sarayoğlu’na, İspanya rüzgârları estiren kostüm tasarımı Ayşegül Alev ve Gizem Betil’e, koreografi Ayşem Sunal Savaşkurt’a ait. Kurgunun sahiciliğini arttıran ışıkta imza Giovanni Pirandello’nun. Eserdeki kalabalık koronun şefi ise Paolo Villa iken sokak havasını anlamlandıran çocuk korosunun şefi Sercan Gazeroğlu ve Gizem Berrak Taş Güzeloğlu. Büyüleyici tınılarıyla salona müzik zevki yaşatan orkestranın şefi Zdravko Lazarov’du.

​Klasik opera literatürünün en çok sahnelenen eserlerinin başında gelen ve zamana kafa tutan Carmen, usta orkestrasyonuyla, dönüşümlü kadrosuyla seyirciyle buluşmaya devam edecek.