Don Giovanni ya da Operanın Çapkını

İstanbul Devlet Opera ve Balesi, 1 Aralık akşamı AKM’de Don Giovanni operasının prömiyerini yaptı. Ama ne gösteriydi! Wolfgang Amadeus Mozart’ın ölümsüz yapıtı 20 yıl sonra tekrar sahneye çağdaş bir yorumla çıktı. T.C. Devlet Opera ve Balesi’nin başına geçtiğinden beri kurumun her gösterisinde orada olmayı ihmal etmeyen Tan Sağtürk perde açılmadan sahneye çıktı. Sağtürk; ülkemizde operanın kurucusu kabul edilen ve İstanbul Şehir Operası, bugünkü İstanbul Devlet Opera ve Balesi kurucusu Aydın Gün’ü anan kısa bir konuşma yaptı.

​Perde açıldığında uzun uvertürün ardından gördük ki sahnede başka bir müdür var. İDOB’un çiçeği burnunda müdürü ve sanat yönetmeni Caner Akgün, Don Giovanni ile karşımızda. Lorenzo Da Ponte’nin librettosunu kaleme aldığı yapıt bir kara komedi. Öyle ki iki perde boyunca izleyenleri gülmekten kırdı geçirdi. 

Müthiş Bir Kadro!

Don Juan ya da Don Giovanni hikâyesi farklı bakış açılarıyla değişik dönemlerde yazılmış efsanevi bir karakter. En bilinen özelliği çapkınlığı bu İspanyol asilzadenin. Bu çapkınlık başına öyle dertler açıyor ki. Sınır tanımayan karakter baştan çıkardığı kadınların listesini daha da uzatmaya çabalıyor. Ama bu çabada aşktan bir zerre görmüyoruz. Bariton Caner Akgün’e Don Giovanni’nin sağ kolu Leporello rolünde Falstaff’ta makyajı, oyun gücü ve sesiyle harikalar yaratan bariton Nejat Işık Belen eşlik ediyor. Ayrıca; Donna Anna’da soprano Evren Ekşi, Donna Elvira’da soprano Perihan N. Artan, Don Ottavio’da Saraydan Kız Kaçırma ile özdeşleşen tenor Ufuk Toker ve Il Commendatore’de bas Mithat Karakelle’yi izliyoruz. Müthiş bir kadro değil mi?

İnsanın İyi ve Kötü Yanları

Caner Akgün, Don Giovanni’yi öyle iyi canlandırdı ki bir ara “Akgün gerçek bir Don Giovanni” dediğimi belirtmeliyim. Ateşler içinde yanmaya sürüklendiği son sahnedeki performansını tüm salon adeta nefesini tutarak izledi. Sahneye yansıtılan ateş görüntüleri, ışığın tam olayın evrenini yaşatırcasına uygulanışı, orkestranın notalara bizi coşturan vuruşları, kısaca her şey tam ve olması gerektiği gibiydi. Don Giovanni ile Leporello’nun seyircilerin arasından hatta tam önümüzden geçişi de çok alışık olmadığımız bir hoşluk olarak kaldı aklımızda. Eseri sahneye koyan Aytaç Manizade insanın iyi ve kötü yanlarını gelenekle moderni harmanlayarak ortaya koyuyor. Böylece kadın ve erkeklerin psikolojik izlerini de sürmek mümkün oluyor. Karakter analizlerini yapabilmek için temsilin süresi de uygun: Üç buçuk saat! Evet, oldukça uzun ancak değdi mi? Değdi.

Don Giovanni ile İlkleri Yaşadık!

Çok titiz bir reji çalışması var; ritmik bir hava, çağdaş ve klasik kostümlerin kontrastı, çapkınlığın güldüren ve düşündüren hâlleri… Teknik unsurların kullanımına da değinmek gerekiyor. Daha sonra öğrendim ki pek çok ilk yaşanmış sahne ve kostüm tasarımında. Opera sahnelenirken birçok mekanizmanın çalıştığına şahit olduk. İki katlı apartman yüksekliğindeki dekorun, temsilin başlamasıyla birlikte metrelerce aşağıdan yukarı doğru hareket etmesi ve sahneye ulaştığında dönmeye başlaması seyirciler için sürpriz oldu. İlk kez döner sahne ve sahne asansörleri bu opera ile kullanıldı. Ayrıca Don Giovanni, tüm üretim aşamalarının Atatürk Kültür Merkezi’ndeki İstanbul Devlet Opera ve Balesi atölyelerinde gerçekleştirildiği ilk opera eseri oldu. Sahne döndükçe dikkatleri üzerine çeken kırmızı, heybetli boğa kimlere, ne demek istiyordu acaba?! Belki izleyen erkeklerden üstüne alınanlar olmuştur. İkinci perdede dekorun daha etkileyici olduğunu da belirtmek isterim. Mezarlığın gotik, sisli ve korkutan evreniyle Don Elvira’nın acılar içinde okuduğu aryası bütünleşiyordu.

​Komedi ve trajedinin Mozart’ın zekâsıyla birleşmesinin ürünü olan Don Giovanni’nin bir sonraki temsilleri; 6 ve 18 Aralık 2023 tarihlerinde tekrar, Atatürk Kültür Merkezi - Türk Telekom Opera Salonu’nda seyirciler ile buluşacak.