Ritüeller Arasında Kaybolmuş Bir Ruh: Unorthodox

Distopik bir kurgu gibi başlayan Unorthodox’un en vurucu kısmı gerçek bir dünyayı konu alıyor olması. Deborah Feldman’ın New York Times’ın çoksatar listesinde yer alan aynı adlı kitabından uyarlanan dizi, Brooklyn, Williamsburg’ta yer alan Satmar isimli bir cemaate mensup genç bir kızın dünyasını anlatıyor. Dizide geçmiş zaman Feldman’ın hikâyesinden alınırken şimdiki zaman ise bir kurgu olarak karşımıza çıkıyor.

​Satmar Yahudileri, Macaristan’ın Satmar şehrinden gelen bir Hasidik cemaatidir. Çoğunluğu Yahudi katliamından kurtulanların soyundan gelir. Büyük bir travma ile mücadele eden insanlar tarafından kurulan cemaat bunu ideolojik yapısına da yansıtır. Kendi kurallarını ve kültürünü koruyan cemaat bir ceviz kabuğu gibi kendi içinde, dış dünyadan bağımsız bir hayat sürer.

Baş karakter 19 yaşındaki Esther (Esty), mensup olduğu cemaatin katı kuralları arasında adeta kaybolmuş bir ruh olarak karşımıza çıkar. Etrafında bin bir türlü ritüeller içinde bir cemiyet hayatı akarken o kendisini hiçbir zaman bu dünyaya ait hissetmez. Cemaatin diğer üyeleri de durumun farkındadır ve Esty koskocaman bir tarlada adeta ayrıksı ot muamelesi görür. Ancak aklındaki tüm sorulara ve yabancılık hissine rağmen bulunduğu dünyaya ait olmak için çabalar ve mutlu olmanın yollarını arar.

​Çocukluğundan beri katı bir kültür içinde yetiştirilen Esty, evlenince bazı şeylerin değişeceğini, birtakım özgürlük alanları olacağını düşünür. Ancak görücü usulü evlilikten sonra da hiçbir şeyin değişmediğini, hatta üzerine daha ağır yüklerin bindiğini görünce tüm bunlardan uzaklaşmaya karar verir. Masum ve iyi niyetli bir kocası olmasına rağmen kültürün baskısını kırmak çok zordur. 

​​Görücü usulü birliktelik daha ilk başlarda mutsuz devam edeceğini belli eder. Eşinin cinsel birliktelik sırasında Esty’nin fiziksel acılarına ve kaygılarına önem vermemesi, topluluk baskısı sebebiyle bir an önce çocuk doğurmak istemesi ve isteğini yerine getiremediği için karısında bir eksiklik olduğunu düşünmesi Esty için artık dayanılmaz hâle gelir. Üstelik tüm bu düşüncelerde eşi yalnız değildir, ailesi ve topluluk da aynı fikirdedir. Özel hayat kavramı yoktur, topluluk her konuya dahil olur.

​Küçüklüğünden beri farklı olduğunu hisseden ve bu kendisine defalarca kez de söylenen Esty artık daha fazla kalıplara uymaya çalışamayacağını hisseder. Kendisini terk ettiği için asla affetmediği, her şeyi bırakıp kaçan annesinin izinden Berlin’e gitmeye karar verir. Hamile olduğunu öğrenmesine rağmen mutsuz giden evliliğini ve artık daha fazla tahammül edemeyeceği cemiyet hayatını ardında bırakarak kaçar. Bu kaçışta ona piyano hocası yardım eder. 

İlk gittiğinde eşcinsel bir birliktelik içinde olduğunu gördüğü annesinin yanına yaklaşamaz, bilmediği, yeni gördüğü her şey onu en başta korkutur. Annesine karşı henüz geçmeyen kızgınlığı da bunun başka bir sebebidir. Annesine olan nefreti olayların gerçek yüzünü öğrenene kadar devam eder. Berlin’de bir anda bambaşka, yepyeni ve heyecanlı dünyanın içine girer. Kafede tanıştığı bir çocuğun peşinden okuduğu müzik akademisine gider. Provalarını dinler ve alelade bir prova bile ona dünyanın en güzel konseri gibi gelir. Müziğe tutkun Esty yasak olmasına rağmen gizlice piyano dersleri almıştır. 17 yaşından sonra eğitimine devam etmesine izin verilmemiştir, şans yüzüne güler ve bu okulda özel öğrenci kontenjanından sınava girme şansı elde eder. Burada kendisinin bile farkında olmadığı olağanüstü sesi keşfedilir.

​Artık karşısında bambaşka bir dünya onu bekler ancak hiçbir şey göründüğü kadar kolay olmaz. Cemiyet o kadar kolay peşini bırakmaz. Bu modern dünyaya ait olamadığı hissine kapılıp onu bulmak için peşinden gelen eşi ve cemiyet mensubuyla bildiği alışık olduğu dünyaya geri mi dönecektir yoksa bu heyecan verici dünyada güvenecek hiçbir şeyi yokken bir bebekle yeni bir hayata mı başlayacaktır?

Mini dizinin dört bölümü boyunca cemaatin tavrı ve kurallarına şaşırmamak imkânsız. Hele bir de daha önce bu konu hakkında herhangi bir bilginiz yoksa. İlk önce erkekler konuşur, kadın şarkı söylemez bu ahlaksız bulunur, onlarca çocuk doğurmak bir görevdir, akıllı telefon kullanılmaz ve daha pek çok şey. Yer yer The Handmaid’s Tale kurgusunda olduğunuzu hissetmeniz kaçınılmaz.

Uzun uzadıya önümüze serilen düğün sahnesi ise bahsetmeye değer bir başka konu. Düğünden çok bir mevlit, dua, ağıt zaman zamansa cenazeye benzeyen bu gece gerçekten tüyler ürpertici bir kurgu ve oyunculukla sahnelenmiş. Karmaşık ve dini pek çok detay barındıran düğün ritüeli herkesin mutlu olduğu ama asla belli etmediği bir ciddiyet töreni gibi.

​Her bir detayıyla gerçekliği hissettirmeye önem veren dizi, Yiddiş ve İngilizce dillerinde karşımıza çıkıyor. Özellikle kostümlerle bu gerçekliği çok başarılı bir şekilde yansıtıyor. Ana karakter yaşadığı değişimi dış görünüşüyle izleyiciye aktarıyor. Esty‘nin evlilik öncesi upuzun saçları var, evlendikten sonra cemaat kuralları gereği onları kazıtması gerekiyor ve birçok kadın gibi peruk takıyor, Berlin’e kaçmasından sonra ise bir özgürlük sembolü olarak peruğunu denize bırakarak kısa saçlı modern bir kadına dönüşüyor. Tabii bu doğrultuda başlardaki muhafazakar kıyafetleri de Batılı modern kadın giyim tarzına evriliyor.

Başrolde muazzam oyunculuğunu sergileyen Shira Haas, 24 yaşında olmasına rağmen olgun performansıyla şaşırtıyor. Dizide cemaate mensup oyuncular ve danışmanlar da var. Onların rehberliği çekimlerde büyük yardım sağlıyor. Yapımcılığını ve yazarlığını Anna Winger ve Alexa Karolinsky’nin üstlendiği dizinin yönetmen koltuğunda ise Maria Schrader karşımıza çıkıyor. Oldukça gerçekçi kurgu ve akıcı hikâye karşısında arkadaki titiz çalışmayı tahmin etmek çok güç değil.

​​Hepimizin gündemden uzaklaşmak, bir an önce normal ve sağlıklı bir hayata dönmek için gün saydığı şu günlerde her şeyden uzaklaşıp birkaç saatliğine de olsa bambaşka bir dünyaya girmek için güzel bir seçenek Unorthodox. İyi seyirler.