Türkiye'nin "Moralli" Festivali: "İstanbul Komedi Festivali"

BKM organizasyonu ile ilki 2016 yılında gerçekleşen Türkiye’nin ilk uluslararası komedi festivali İstanbul Komedi Festivali, bu yıl beşinci kez 11 Kasım - 12 Aralık tarihleri arasında İstanbul’u mizahla ele geçirecek. Festival; yerli ve yabancı konuklarıyla 30’dan fazla ayrı sahnede, 82’si yetişkin, 20’si çocuk olmak üzere 220’den fazla etkinlik ile her yaştan izleyiciyi gülmeye dahil edecek.

​27 yıldır Türkiye’nin kültür, sanat ve eğlence alanında önemli bir yeri olan BKM’nin bugününü, İstanbul Komedi Festivali’nde öne çıkanları ve Türkiye’nin mizaha yaklaşımını BKM CEO’su Zümrüt Arol Bekçe ile konuştuk.

Türkiye’nin kültür, sanat ve eğlence alanında önemli bir kurumu BKM. Düşününce 27 yıldır süre gelen bir hafıza söz konusu. Bugün BKM’nin bulunduğu yeri ve etki alanını nasıl değerlendiriyorsunuz?

BKM’nin ilk kurulduğu günden bugüne atladığı tüm eşikler ülkemizin sanat ve eğlence anlamında atladığı eşiklerle aynı döneme denk gelir. Son çeyrek asra bakın, ekrandan tiyatro sahnesine, sinemadan konserlere pek çok anlamda BKM’nin ilkleri ülkemizin bu alanlarındaki gelişimin tetikleyicisi olmuştur. Söylerken ve yazarken kolay 80’i bulan film, 100 milyonu aşan seyirci, sayısız sahne performansı, oyun ve konserle BKM sizin de tespit ettiğiniz gibi ülkemizin bu anlamdaki hafızasının büyük ve değerli bir kısmını oluşturur. Dışarıda insanlar bu filmlere, konserlere, oyunlara BKM işi olarak bakmazlar belki ama dillerine pelesenk olmuş replikleri, hatıralarında yer etmiş görüntüleri, etkisi altında kaldıkları konserleri saysalar büyük çoğunluğu BKM yapımıdır.

Her jenerasyondan izleyiciye ulaşmayı, zamana ayak uydurmayı başarabiliyorsunuz. Yıllar içinde hem Türkiye’nin hem de dünyanın değişen dinamikleri BKM’nin yolculuğunda nasıl bir etki yarattı? Başarıyı sağlayan ne oldu bu yapıdaki?

Ben bu soruyu Yılmaz Erdoğan’ın ağzından cevaplamak isterim.

Burası bir hayalciler birliği,
Kağıt üstünde çocuklar gibi hayal kurar, öyküler inşa eder, sonra setlerde sahnelerde bunları gerçek yapmaya çalışırız.
Tüm bu çaba genellikle bir tek cümle kurmak içindir.
İnsanlara bir tek cümle söylemek için.
Ama bilinen tekrar eden bir söz değil,
​Başka ve yeni bir cümle.

BKM; kültür sanat sektöründe üreten, sunan, bu sektöre yeni insanlar yetiştiren ve günün sonunda sektörü dönüştüren bir misyona sahip. Yola çıkarken ve yolda edinilen idealler neler oldu? Bu misyonu sürdürmek için arka planda nasıl bir çalışma yürütülüyor?

BKM ilk günden itibaren yeni yetenekler bulmaya, onların gelişimine ve eğitimine yatırım yapmaya gönüllü bir kurum. Bizim endüstrimizde hiç şüphesiz en büyük değer yetenek. Sadece oyunculuk anlamında değil, yazan, çizen, kurgulayan pek çok yeteneğe kapılarını açmış, daima cesaret gerektiren alanlarda öncü olmuş bir markayız. Yarışımız sadece kendimizle, böyle olunca da aslında sektörün de değişimine öncülük etmiş oluyorsunuz. Buradaki idealleri pek çok cümle ile anlatabiliriz ama sanırım ilk günden itibaren BKM bünyesinde çalışmış, BKM tedrisatından geçmiş herkesin ortak ideali bir dönem aynı olmuştur ve bu ideal bugün hâlâ geçerlidir: “Yapılmışı yapma, söylenmişi söyleme” ve bu ideali sürdürmek için yaptığımız tek şey çok çalışmak. Ama severek ve isteyerek…

Tüm bu çalışmalarınızın yanında Türkiye’ye kazandırdığınız ve bu yıl beşinci kez seyirciyle buluşacak ilk uluslararası komedi festivalimiz İstanbul Komedi Festivali’ne sözü getirelim isterim. Festivalin araya pandeminin de girdiği ilk dört yılı nasıl geçti?

İlk dört yılımız muhteşem geçti. Geometrik bir büyüme yakalamıştık ki pandemiye denk geldik. İlk yıla oranladığımızda %288 etkinlik adedi, %351 bilet satışı artışı gerçekleşmişti. Bu yıl hedefimiz aradaki o iki yılı da telafi etmek. Telafiden kasıt yalnızca rakamlar değil içerik çeşitliliği de aynı zamanda.

Aradaki iki yılı saymazsak festivalin sürdürebilirliğini sağlamak noktasında, deneyimli bir kurum olmanızın ötesinde, nasıl bir yol izliyorsunuz?

Festival bittiği gün bir sonraki seneyi planlamaya başlıyoruz. Hatta bazı sanatçı ve projelerde iç içe planlama yaptığımız da oluyor. Bu yılı planlarken yetişmediyse otomatik olarak bir sonraki yılın programına dahil oluyor.

​Festival kalibresinde pek çok iş yapıyoruz ama sorarsanız tüm ekibin büyük bir heyecan ve gönüllülükle çalıştığı, sabırsızlıkla beklediği bir proje Komedi Festivali. Sadece yaratıcı ve yönetici kadroların değil, ulaştırma görevlilerimizden servis ekiplerimize kadar herkesin dahil olduğu bir heyecan.

Ali Poyrazoğlu, İstanbul Komedi Festivali’ni “moralli, bol kahkahalı, güldüren ve düşündüren bir mizah festivali” olarak tanımlıyor. Siz festivalinizi nasıl tanımlarsınız?

“Moralli” benim festivali tanımlarken en sevdiğim sözcük. Festival mekanlarından görsel materyallere kadar her şey çok neşeli ve renkli bir dünyaya dair izler taşıyor.

Deneyimleriniz ışığında festivalin beşinci yılına nasıl hazırlandınız? Bize biraz bu yılki festivalin mutfağından bahsedebilir misiniz? Geçmiş senelerden farklı neler olacak?

Pandemi sebebiyle verdiğimiz iki yıl ara biraz çok geldi ama ekip olarak altından çok iyi kalktığımızı düşünüyorum. Biz her sene daha önce hiç sahneye çıkmamış sanatçılar, iş insanları sahneye çıksın; ilk defa İKF’de sahne alsınlar diye özel projeler üzerinde çalışıyoruz. Bu sene de 3 – 4 tane bu tip gösteri var. Ayrıca İBB’nin de desteğiyle daha önce hiç girmediğimiz mekânlarda da festival seyirciyle buluşacak.

Festival 11 Kasım-12 Aralık tarihleri arasında İstanbul’da pek çok farklı mekânda gerçekleşecek. Zengin de bir programı var. Öne çıkan başlıklarla, sahnede izleyeceğimiz sanatçılarla seyirci bu yıl İstanbul Komedi Festivali’nde nelere gülecek?

Festivalin klasikleri olan Güldür Güldür, Çok Güzel Hareketler Bunlar ve Demet Akbağ’ın yanı sıra ilk defa sahnelenecek yeni gösteriler de var. Misal; tüm dünyanın onu tanıdığı adı ile İmparator Fatih Terim sahnede, futbolun en kuvvetli isimlerinden Arda Turan ve Ümit Davala ile beraber, tüm unvanlarından arınmış olarak “İş’in Komiği”nde Doğa Rutkay’ın moderatörlüğünde seyircinin sorularını yanıtlayacak, Dr. Ali Kerim Diler “Estetik Sohbetler”, Esra Dermancıoğu “Biri flört mü dedi?”, Berfu ve Eser Yenenler’in “Çift Terapisi” en çok merak ettiklerim arasında.

Program kadar dikkat çeken, festivalin afişini de sormak istiyorum. Yazı dilinde gülmek amaçlı kullandığımız, klavyede rastgele bastığımız harflerden oluşan random atmayı bu yıl afişe taşımışsınız. Afişteki bu tercih festivali nasıl temsil ediyor?

Random atmak dijital gülme evriminin son hâli, biz de günceli yakalayan bir festival olarak görmezden gelemezdik. İtiraf edeyim ki ben hala çok güldüğümde Hahahaaaaaaaaa! kullanmaya devam ediyorum. Afişimize bayılıyorum. TBWA sunum yaptığında hepsi çok güzeldi ama mevcut afiş oy çokluğu ile değil oy birliği ile seçildi.

Moralli festival demeyi tercih ettiniz İstanbul Komedi Festivali için. Sektörün yaratıcılarından biri olarak eğlencesini kaybeden bir millet miyiz? Gülmek için illa mutlu olmak mı gerekir yoksa zaten komedinin, mizahın varlığı bir tür direniş midir?

Ben eğlencesini kaybeden bir millet olduğumuzu asla kabul etmiyorum. Nutuk’ta da Atatürk’ün dediği gibi “Muhtaç olduğumuz kudret damarlarımızdaki asil kanda mevcuttur!” Milliyetçi bir yaklaşımla yanıtlamış olabilirim ama gerçekten buna inanıyorum. Misal en sert olaylarda bile Twitter da bir bakıyorum mizah patlamış, bunu yapan bizim insanımız. Çok zeki, hicve de ziyadesiyle yatkın bir kitle var. Siyasi ve ekonomik her olayda hakaretamiz olmadıkça sonuna kadar şaka yapılmalı diye düşünüyorum. Başka türlü başa çıkamayız olanlarla.

BKM’nin 5. İstanbul Komedi Festivali’nin ardından planladığı projelerinden bizlerle neler paylaşabilirsiniz? İzleyiciyi sizin taraftan neler bekliyor?

Dünyaca ünlü çok büyük bir müzik festivalinin arifesindeyiz, şu an açıklayamam ama günü geldiğinde müjdeyi büyük bir coşku ile paylaşıyor oluruz.

5. İstanbul Komedi Festivali’nin ayrıntılı programına ve biletlerine buradan ulaşabilirsiniz.