Yeni Ahit: Şeytan Taşlanmıyor Burada!

“Tanrı, yani babam, önce Brüksel’i yarattı” diyor Tanrı’nın kızı Ea ve aile içi şiddetin hasını gördüğü babasından kaçarak insanoğluna sığınıyor. Giderken babasının bilgisayarından insanların cep telefonlarına onların ölüm tarihlerini göndermeyi de ihmal etmiyor, ‘kötülük planı’nı bozup yenisini inşa edebilmek için. Yapmak istediği, ‘Yepyeni Ahit’i yaz(dır)mak, ağabeyi JC’nin 12 havarisine altı havari daha ekleyip annesinin pek sevdiği beyzbol sporunun iki takımındaki toplam oyuncu sayısına ulaşmak. Ama peşinden babası da geliyor, her şeyi eski düzenine sokmak amacıyla...

Bu ‘akla zarar’ hikâye, bir masal anlatma üstadı olan Jaco Van Dormael’in son filmi Yeni Ahit’in (Le Tout Nouveau Testament) çatısını oluşturuyor. Sinemacı, hem yol haritası hem de afişiyle Monty Python’cıları hatırlatan filmiyle hınzır bir ‘fantastik taşlama’ denemesine girişiyor. Taşladığıysa şeytan değil tanrı oluyor! İnancı evirip çevirip manipüle eden ‘güç’le bir alıp veremediği olduğu açık yönetmenin, tıpkı Monty Python’cılar gibi. Kimin yok ki! İnançlısıyla inançsızıyla herkesin bir derdi var anlaşılan; yeryüzünü domine eden ‘din savaşları’na (Ya da din uğruna savaşlar) bakmak yeterli bu tespiti yapmak için.

Jaco Van Dormael, kurduğu atmosferde masalsı bir evren yaratıyor ve ‘karanlığı aydınlığa çevirme’ motivasyonunu hissettiriyor. Ea’nın önce ‘Yepyeni Ahit’i yazdıracağı kâtibini bulduğu serüven, ardından da birer birer havari ziyaretlerine sahne oluyor. Hikâyedeki her adım, kötücüllüğün hâkim olduğu yeryüzünü renklendirip çeşitlendirme hedefini ortaya koyuyor. Tanrı’nın kızı, ölüm tarihlerini öğrenince farklı tepkiler veren insanlar arasında gezindikçe, babasının planının çürümüşlüğünü çok daha iyi anlıyor ve hayatlarında ‘renk’ (Umut) arayan insanlığa istediğini vermek için harekete geçiyor, ‘kumanda odası’ndaki annesinin de desteğiyle. Bu yaklaşım, filmin açığa çıkardığı ‘enerji’nin akıl fikir jimnastiğine dönüşmesini de sağlıyor. Seyirciye, cennetin de cehennemin de yeryüzünden ibaret olduğunu, bunu değerlendirmek ya da pas geçmek için tek atımlık barutları bulunduğunu, ötesine fazla da kafa yormamak gerektiğini söylüyor film.

Jaco Van Dormael, Belçika’nın olduğu kadar Avrupa Birliği’nin de başkenti olan, ayrıca NATO’nun da merkez üssü halindeki Brüksel’i hedef tahtasına oturtarak da bir şeyler söylemeye çalışıyor belli ki. Ya da söylemeye çalıştığını güçlendiren bir unsur olarak kullanıyor Brüksel’i. Gücün yuvalandığı, kritik kararların verildiği, insan için çalışması gereken bürokrasi çarklarının çoğu zaman insanı ezdiği bu ‘merkez’, Tanrı’nın da ilk yarattığı şey oluyor haliyle. Bir tür ‘taşeron’a dönüşen Brüksel, sistemin asla bozulmasına izin vermiyor, milyonlarca ‘kural’la sistemi dikte ediyor insanlığa. Tanrı’nın kızı Ea ise ipleri eline alıp bu ‘köhnemiş’ sisteme karşı bayrak açıyor, havarilerini de yanına alarak. Siyah ve beyaza tutsak olan insanlara gökkuşağını öneriyor, ‘Yepyeni Ahit’i hep birlikte yazmaktan başka çare olmadığını gösteriyor. “Teslim alınan iradeyi geri almak için bir an önce harekete geçmek gerek, yoksa çok geç olabilir” demeye getiriyor biraz da...

Yeni Ahit, biçim-içerik bütünlüğü açısından da ikna edici bir çalışma. Jaco Van Dormael’in fantastik taşlaması, bir yandan masalsı bir kaide üzerinde yükselirken, öte yandan da görsel-işitsel modelin uyumunu öne çıkarıyor. İçerikteki yoğun Monty Python etkisini biçimiyle yumuşatıyor bir miktar, Tarsem Singh ya da Jean-Pierre Jeunet sularında geziniyor. Aslında kendine has sularda geziniyor da diyebiliriz Jaco Van Dormael için, özellikle yönetmenin Bay Hiçkimse (Mr. Nobody) filmini hatırlayınca. “Masallar sadece masal değildir” diyebilmenin kapılarını ardına kadar açıyor sinemacı Yeni Ahit ile. İnsanın sorgulayabilen bir ‘yaratık formu’ özelliğini sonuna kadar kullanabilmesi gerektiğini fısıldıyor. Bu fısıltı, en az canhıraş bir çığlık kadar duyuruyor kendini. Tabii ki anlayana, daha doğrusu sorgulayarak anlamak isteyene...

YENİ AHİT

Le Tout Nouveau Testament (The Brand New Testament)

Yönetmen: Jaco Van Dormael

Senaryo: Jaco Van Dormael, Thomas Gunzig

Tür: Fantastik komedi

Oyuncular: Pili Groyne, Benoît Poelvoorde, Catherine Deneuve, François Damiens, Yolande Moreau, Laura Verlinden, Serge Larivière, Didier De Neck, Marco Lorenzini, Romain Gelin, Anna Tenta, Johan Heldenbergh, David Murgia

Süre: 113 dk.