2016’nın İlk Yarısından Makroekonomik Dersler

Online Pazar Önemi

E-ticaret sanat piyasasında %96’ya ulaştı. (Christie’s, 25 Temmuz 2016)

Bütün sanat piyasası verileri incelendiğinde, online pazar büyüme rakamı ile dikkat çekiyor. Büyüme ivmesini 7’ye katlayan, %1’den %7’ye çıkan büyüme hızının gelişmesinde farklı parametreler etki ediyor.

Bu büyümenin sebepleri arasında hazırda var olan koleksiyonerlerin online sanat alımına geçmesi veya daha pahalı işleri online almaları ve/veya yeni koleksiyoner veya sanat alımı yapanların pazara daha az göz korkutucu ve kusursuz olan alanlardan giriş yapma isteği olabilir.

Ciro Karşılaştırmaları

2015 kapanırken, galeriler, tacirler ve müzayede evlerinin yaptığı özel satışlar toplamı, müzayede evlerinin açık arttırma satışlarından öndeydi. Gelecek büyüme oranları için kilit noktası gösterilen müzayede evi özel satışlarına rağmen, bu toplam ile karşılaştırıldığında açık artırmaların geçen sene geride kalması, bu sene için de pazar payları açısından umut olabilir. Bu veriler, 2016 kapanmadan hedef ciroya ulaşma, pazar payını artırma ve satış umudu olduğunu gösteriyor.

Sanat Fuarı Satışlarının Cirodaki yeri

Sanat fuarları satışları belirgin bir büyüme göstermedi. Bölgesel sebepler nedeniyle bazı fuarlarda katılım oranları daha da düştü. Ülkemizde yaşanan olaylar sebebiyle Contemporary Istanbul katılım oranları da aynı şekilde olumsuz etkilendi fakat bu durum sizi yanıltmasın. Haberler o kadar da kötü olmayabilir. İki sene öncesine gidersek, galerilerin 2014 fuar satışları yıllık cirolarının yüzde 40’ını oluşturuyordu. Bu oranın 2015’te aynı olması, 2016 için de aynı olacağı yönünde bir umut olabilir. 2014 ve 2015’te cirodaki fuar satışı paylarının sürdürülebilir olması, makroekonomik gelişmelerden uluslararası koleksiyonerlerin negatif etkilenmediğini ve sanat fuarlarına katılmalarını sürdürdüğünü gösteriyor olabilir. Satışları devam ettirmek için kilit nokta, uluslararası alıcılarınız için temel güveni sağlamak aslında. Bunun bir örneğini Contemporary Istanbul Yönetim Kurulu Başkanı Ali Güreli’nin, katılımlarını iptal eden yabancı galerileri yeniden ikna etmesinde görüyoruz. Bu sene Contemporary Istanbul’un bölgesel gelişmelerden etkilenmeme çabasından yapılacak çıkarımlar çok önemli. 

Galeriler İçin SWOT Analizinde Yardımcı Kaynaklar

Fırsat ve zorlukları incelemek istediğinizde, bankalar ve sanat yatırımcılarının makalelerinden, private banking’lerin vergi ve yasal kısımlarına kadar uzanan yelpazede küresel pazardaki konumlanma pek çok parametre etrafında şekilleniyor. Tacirler, koleksiyonerler, sanat satış veritabanları ile finansal gelişmeleri küresel ölçekte incelemek çok önemli. Gelişmeleri doğru yorumlayan kaynaklardan beslenmek gerekiyor. Uluslararası sanat piyasası datalarında doğru kaynağa karar verilmesi ve sonrasında doğru analizciler tarafından yorumlanması gerek. Bu noktada sanat piyasası raporları devreye giriyor.

Sanat Piyasası Raporlarının Karşılaştırmalı İncelemesi

Piyasada pek çok rapor ve yazar dolaşıyor. Son zamanlarda uluslarası bir finansal danışmanlık firması raporu revaçta olsa da bu şirketin sadece son beş senedir konu üzerinde yoğunlaştığını unutmamak ve buna göre değerlendirmek gerek. Son verilere bakarak pek çok öngörüde yanıldıkları da bir gerçek. Neyse ki sanat piyasası üzerinde uzmanlaşmış, daha deneyimli araştırmacılar mevcut.

Makroekonomik ölçekte incelemeleri yapan danışmanlık firmalarının raporları baz alınırsa daha kesin sonuçlar elde edilebilir. Bu şekilde raporlar yazan piyasa araştırma ve analiz firması tercih edilirse, hem sanat piyasası araştırmalarını akademik araştırma ve metodolojilerinden beslenilmiş, hem de sektörde uzun süreli yatırım danışmanlığı deneyimlerinden faydalanarak hazırlanan bir çalışma temelinde gidilerek daha az risk alınmış olunur. Uluslararası danışmanlar ile bilgi ağını güçlendiren, müşterileri arasında büyük sanat fuarları, tacirler, müzayede evleri ve hatta kültür bakanlıkları olan bir firmanın imzasının bulunduğu raporlar, piyasaya yeni adım atan finansal danışmanlık firmalarına göre bugün için daha güvenilir.

Küresel Pazar Büyüklüğü

Dünyadaki sanat satışları hacmi ne durumda? Sanat satış veritabanlarını iki sene geriden gelerek inceleyecek olursak, satışlar 2014’te 68.2 milyar dolar ile kapandı. 2015’te ise 2014 değerinden %7 düşerek global pazarını 63.8 milyar dolar olarak tamamladı. Alım-satımlar 2015’te 38.1 milyon dolar’ı görmüştü. 2015’te %7 düşüş olması, 2016 için bakışları negatife çevirmişti. Bunun üzerine Şubat’ta yayınlanan Sotheby’s raporu ile analistler hep olumsuz görüşler bildirdi.

2016 başında yayınlanan Sotheby’s raporunda, firmanın 2015’in dördüncü çeyreği için 11.2 milyon dolar zarar ettiği yazıyor ve 2016’nın ilk yarısındaki satışları da geçen senenin ilk yarısına göre aşağıda gözüküyordu. Bu sırada, makroekonomideki gerileme dönemi de özellikle senenin sonlarına doğru tükenen Çin ve Brezilya gibi gelişmekte olan pazarlar ile 2016 ticaret ortamında gerginlik yarattı. Sanat piyasasındaki bu durum 2016’ya hazırlık yapan herkes için bir uyarıydı aslında. Her seferinde yükselişle anılan piyasa sürdürülebilir büyüme göstermedi. Döngüsel daralmalar küresel ekonomi ve benzerinde sanat piyasasında takip etti. Jeopolitik konum ve bölgesel dalgalanmalar sebebi ile zor bir 2016 olacaktı denilmişti fakat Çin beklenmedik gelişmeler gösterdi.

Sanat Alım-Satımı Pazar Paylarında Çin Amerika’yı Geride Bıraktı

Amerika, İngiltere ve Çin pazarı dünyadaki üç büyük sanat alım satımının gerçekleştiği ülke. Pazar payında en büyük orana sahip olan Amerika ise 2015 sonunda %4 büyüme gösterdi ve küresel pazardaki konumunu 27.3 milyar dolar ile daha baskın bir hale getirdi. Hatta bu değer için tarihteki en baskın konumuna ulaştı şeklinde analizler okumuştuk. 27.3 milyar dolar, %19 İngiltere oranını ikiye katlayarak küreseldeki tüm sanat satışlarının yüzde 43’ünü oluşturuyordu. 

Çin Sanat Piyasası Öngörüleri Tamamen Yanıldı

Dünyadanın en büyük ekonomilerinden biri olan Çin’deki satışların bölgesel nedenlerle azalması nedeniyle İngiltere dünya pazarında ikinci konumda yer alıyordu. Çin, 2015 sonunda 11.8 milyar dolar ile yılı kapamıştı. Küresel pazar payında Çin sanat pazarı %3’lük gerileme yaşadı ve bu gerileme, ülkenin ekonomik büyümesinin en yavaş yılları yaşamasıyla da eşzamanlı gerçekleşti. Shanghai menkul kıymetler borsası işlem hacimleri askıya alınmaları sebebiyle mübadele kıymetini düşürdü. Yatırımcılar bu kötü gidişat ile alımlarını durdurduğu için gerileme yaşanmış, bu sebeple hep olumsuz analiz ve 2016 öngörüleri okumuştuk.

2016 Küresel Pazar Değerlendirmeleri

Likiditenin düşüklüğü ile anılan sanat piyasası, alım satımlar ile hacmini %3.2’ye çıkardı. Rekorlar olmasa da, aktiflik oranı arttı. Londra ve New York satışlarda %30 ve %49 düşüş yaşadı. Bu iki başkentteki düşüş, küresel satışlar açısından dünya pazar büyüklüğünü olarak olumsuz etkiledi. Bazı yerel pazarlar (Türkiye, Belçika, İsviçre) bu düşüşten büyüyerek çıktı.

2016 İlk Yarısında Çin Sanat Piyasası

Çin %18’lik bir artış göstererek küresel sanat piyasasında baskın hale geldi. Hong Kong ise %10’luk bir artış gösterdi. Çin sanat piyasası için öngörüler küresel pazar payında Amerika ile olan yarışını kaybedeceği yönündeydi. Çin’in, küresel lider pozisyonuna 2,317,597,249’luk bir ciro ile dönüşü ve pazar payının %35.5’ini oluşturması büyük bir sürpriz oldu.

Amerika Sanat Piyasası

2016 ilk yarısında Amerika, öngörüleri yanıltarak 1,748,857,652 $ cirosu ile pazar payının %26.8’ini aldı ve Çin’den sonra ikinci sıraya düştü.

İngiltere Sanat Piyasası

1,399, 415,176 $ ile İngiltere, Çin ve Amerika’dan sonra dünyadaki en büyük üçüncü pazar payına sahip. Oranı %21.4.

Diğer pazar payları ise şu şekilde:

Fransa: 302,082,146 $ ile % 4.6

Almanya: 102,684,709 $ ile %1.6

İtalya: 101,412,936 $ ile %1.6

İsviçre: 72,874,875 $ ile % 1.1

Avusturya: 53,640,735 $ ile % 0.8

Japonya: 45,100,281 $ ile %0.7

Güney Kore: 43,100,281 $ ile %0.7

Diğer: 345,104,907 $ ile %5.3

Türkiye Sanat Piyasası

Müzayede satışları ile oluşturulan veritabanlarında, Çin haricinde ciro büyüklüğünde dikkat çeken Belçika (%12), Türkiye (%7) ve İsviçre (%44) bulunuyor. Bu veriler, yerel pazarın iki büyük Batı başkentindeki düşüşten etkilenmediğini gösteriyor. 

Rusya Sanat Piyasası

Analistler, 2016 Rusya piyasası için düşüşte olacak demişti. Bunun sebebi düşük petrol fiyatları meselesi ve Batı yaptırımları olabilir. Müzayede rakamlarını inceleyen analistler pazarın alt sınırına ulaştığını paylaşmıştı f

akat bu tüm Rusya sanat pazarı için geçerli bir öngörü değil. 

Güneydoğu Asya ve Hint Pazarı

Daha hızlı büyüme gösteren bu pazarların pozitif gözükmesinin sebebi; Amerika, İngiltere ve Çin pazarının doygunluğa ulaşmış olması olabilir. 

Afrika Pazarı

Afrika üzerinde çeşitli görüşler mevcut. Sanatın görece değerinin iyi olması sebebiyle bu bölgeye pozitif bir bakış hakim ama bu pozitif bakış, yerel alıcılar 2016’daki ekonomik büyüme hızının düşük olmasından etkilenmezse geçerli olacak. Uzun süreli değerlendirirsek, düşük ekonomik büyüme hızı daha

sonrasında yatırımcıları sanata yönlendirebilir.