Işığın Hüzmesinde Sinan Projesi

Osmanlı döneminin en unutulmaz mimari örneklerini veren, kendi üslubu ve estetik tarzıyla özgün yapılar tasarlayan Mimar Sinan, adı dünyaca bilinen mimarlardan biri. Depreme karşı bilinen ve gereken tüm tedbirleri alması, kullandığı taban harcı, yer seçimleri, drenaj adını verdiği kanalizasyon sistemi, soğuk ve sıcak dengesini sağlayan hava ve tahliye kanalları usta mimarın özgün tarzı ve başarılı planlamalarının başında geliyor. Tasarladığı yapılardaki akustik dengesi, örümcek ağlarını uzak tutmak için deve kuşu yumurtaları kullanması, camileri, hamamları, kemerleri, köprüleri Sinan’ın imzası haline gelen kendine has üslubuyla bütünleşiyor.

​Sadece bir mimar değil aynı zamanda şehircilik uzmanı da olan Mimar Sinan, öncelikle yapacağı eserin çevresini tanzim etmesiyle bilinirdi. Dönemine göre uyguladığı teknoloji ve zeki çözümlerin Sinan’ın mimari tarihimizdeki yerinin önemine etkisi oldukça büyük. Usta mimarın yapıtlarının bir diğer özelliği ise Bizans mimarisi geleneği etkisi. Kültürlerarası bir üretim biçimi olan Sinan; estetik anlayışı, ışığı kullanışı ve zeki mimari çözümleriyle tarihe adını yazdırdı. 

Abartısız süslemeler, ışığı yansıtan malzemeler ve minimal anlayışı usta mimarın diğer önemli özellikleri arasında yer alıyor. Osmanlı mimarisindeki ışık ve aydınlatma gelişiminin Mimar Sinan zamanında yerine oturduğu söyleniyor. Goodvin (1996), Selimiye Camii'nin aydınlatılması konusunda: "Selimiye'de merkezileştirme sekiz kat pencere ve orta alanın açılması sebebiyle yeni bir güçlüğü getirmiştir. Bununla beraber Sinan, ışığı tıpkı Bernini'nin bir başyapıtı gibi kullanmayı başarmıştır. Bunu yaparken orta alandaki gölgelenmelerden kurtulup ışığın uygun bir şiddette gelmesi için geniş parlak ışıklı pencereleri daha güvenli olan yere, kubbeye yakın yerlere yerleştirmiştir. Yandan gelen ışığı, sadece kanatlar boyunca değil, aynı zamanda mihrap duvarının dış tarafında bulunan kemerler aracılığı ile de kontrol altına almıştır" der.

​Uluslararası çağdaş fotoğraf sanatının en önemli temsilcilerinden biri olarak bilinirlik kazanan Ola Kolehmainen’in Borusan Contemporary’de açılan ”Sinan Projesi” sergisi de sanatçının Mimar Sinan’ın yapıtları üzerine çalışmalarını konu alıyor. Borusan Contemporary tarafından kendisine verilen özel siparişle, usta mimarın yapıtları üzerine çalışmaya başlayan sanatçı, 2012–2014 yılları arasında usta mimarın yapıtlarını, onu etkileyen Bizans mimarisi geleneğiyle birlikte ele aldı. Bu kapsamda renkli bir fotoğraf serisi üretti. Seride diasec tekniğini kullanan sanatçı, çalışmaları Düsseldorf’ta bastı.

Soyut karakterli diliyle dikkat çeken Kolehmainen, Helsinki Fotoğraf Okulu akımı içindeki bilinirliği, 2010 yılında Borusan Çağdaş Sanat Koleksiyonu’na katılmış olması ve çalışmalarının 2012’de Perili Köşk’te sergilenmesiyle daha önceden tanıdığımız bir isim. Sanatçının Borusan Contemporary’deki son sergisi, Mimar Sinan’ın yapıtlarının bağlamını daha önce görülmemiş ve fark edilmemiş açılardan ele alıyor ve bu sayede yaratıcı bir estetik yorumlamanın kapılarını aralıyor.

Serginin küratörü Dr. Necmi Sönmez’in anlattığı üzere: “Mimar Sinan’ın imzasını taşıyan yapılarda özellikle ışığın nasıl kullanıldığıyla yakından ilgilenen sanatçı, günün hangi saatlerinde nasıl fotoğraf çekilebileceğine dair araştırmalarını aylara, hatta mevsimlere göre ayarlayarak objektifini nereye, nasıl yerleştireceğine karar verdi. Sanatçı, Sinan’ın eserlerine bakarken onu şekillendiren Ayasofya’yı, Küçük Ayasofya’yı, Kariye’yi de inceleyerek yüzyıllar ve kültürler arasında dolaşarak olgunluğa varan ‘mimari formlar’ hakkında görsel notlar topladı. Bu notların tamamı, “Sinan Projesi”nin temelini oluşturmaktadır.”

​Ola Kolehmainen’in “Sinan Projesi”, odağında Bizans ve Osmanlı mimarisinin başyapıtları olmasına rağmen, taşıdığı dinamikler itibarıyla kültürlerarası etkileşimi çağdaş bir dille yorumluyor. Sanatçının özgün yorumu, renk ve form ögelerini ön plana çıkarışı, İstanbul’un çok kültürlü karakterine vurgu yaparken Sinan’ın üç boyutlu mimari yorumunun altını çiziyor. Yüzyıllar boyunca fotoğrafı çekilen kutsal mekânları, şimdiye dek görülmemiş bir perspektiften ele alan sanatçı usta mimarın özgün üslubuna alışılmamış bakış açısıyla karşılık veriyor.

Fotoğrafını çekeceği mekânlarda gün ışığının etkilerini uzun süre araştıran Kolehmainen, ışığın mimarinin kütlesel formları nasıl dönüştürdüğünü gözler önüne seriyor. Bizans ve Osmanlı mimarlığı arasındaki köklü etkileşimi işlevsel açıdan değil, estetik açıdan ele alan proje özellikle ışık kullanımına vurgu yapıyor.

​Kolehmainen’in “Sinan Projesi” fotoğrafları 4 Mart–3 Eylül 2017 tarihleri arasında Borusan Contemporary’nin dördüncü katında görülebilir.