"İstanbul'da Mekan Mahremiyetinin İhlali ve Teşhiri"

Yayına başladığından bu yana ana ilgi eksenini, sadece konu olarak değil, nesne üretimi bağlamında da tasarım olarak belirleyen Akın Nalça Kitapları'nın yeni ürünü yayınlandı. Bu da bir tasarım-kitap... Tasarımı, içeriği okunur kılmakla sınırlı bir etkinlik olarak görmeyen, içerikle tasarım arasında gerilimli bir ilişki kurmayı hedefleyen kitabı Bülent Erkmen biçimlendirdi. Metnini Uğur Tanyeli'nin yazdığı, fotoğraflarını Engin Gerçek'in çektiği kitap "İstanbul'da Mekan Mahremiyetinin İhlali ve Teşhiri: Gerilimli Bir Tarihçe ve 41 Fotoğraf" başlığını taşıyor.

Kitabın varlık nedeni olan fotoğraflar, Kuştepe semtinde yaşayanlardan bir grubun ev iç mekanlarını görselleştiriyor. Bunlar, evlerinin fotoğraflanmasına alışılmamış, dolayısıyla, dekorasyon dergilerinin ilgi alanında olmayan İstanbullular. Engin Gerçek, bu iç mekanları ev sahipleriyle birlikte fotoğraflayarak, görmezden gelinen, yaşam alanları pek az bilinen bir grup kentliyi görünür kılıyor. Yaşadıkları mahalleler dönüşüm ve mutenalaştırma tehdidi altında olan bu öznelerin dünyalarını toplum geneline açıyor. Türkiye'nin ve İstanbul'un fotoğrafik ufkunu genişletiyor.

Kitabın ana metnini oluşturan Uğur Tanyeli'nin yazısıysa, İstanbul'da konut mahremiyetinin tarihine eğiliyor. 15. yüzyıldan bugüne uzanan bu tarihçe, kentlilerin özel yaşam alanlarını hangi amaç ve gerekçelerle nasıl tanımladıkları meselesi üzerinde yoğunlaşıyor. Özel yaşamın beş yüzyıl içinde hangi kapsamlı değişimleri yaşadığını ortaya koyuyor. Böyle bir tarihçe sayesinde, 15. ve 16. yüzyılın çoğunluğu tek odalı evlerinden güncel İstanbul'un kapalı ve denetimli sitelerine uzanan bir mimari ve toplumsal macerayı okumak mümkün oluyor.  Söz konusu

macera saraylıların değil, olağan kentlilerin, "sokaktaki adam"ın gündelik yaşam macerası. Üstelik, bugüne kadar pek az anlatılmış, çünkü çok az merak edilmiş bir konu bu.

Erkmen, Tanyeli ve Gerçek'in ortak ürünü sayılabilecek bu tasarım-kitap, belirli bir konu alanında yoğunlaşan alışılagelmiş kitapların aksine, bir disiplinlerarası çalışma, Tasarımla fotoğrafı ve mimarlık ile toplumsal tarihi, bir araya gelmesi hiç beklenmeyen bir üçlüyü buluşturuyor. Önceki Akın Nalça Kitapları gibi "İstanbul'da Mekan Mahremiyetinin İhlali ve Teşhiri: Gerilimli Bir Tarihçe ve 41 Fotoğraf" da ezber bozuyor.

Akın Nalça Kitapları’nın ilki, 2003 yılında yayımlanan, Bülent Tanju’nun kaleme aldığı “Mimarlıkta Sıfır Noktasını Aramak? Han Tümertekin’in Yapıları-Yaptıkları Üzerinden Mimarlık Okumaları” adlı çalışma olmuştu. Onu, Uğur Tanyeli’nin yazdığı “İstanbul 1900-2000: Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak”, Faruk Ulay’ın “Sürekli Bir Yenilginin Gölgesinde: Grafik Tasarım Manifestosu”, Celal Üster’in derlediği tasarım üstüne 600’ü aşkın özdeyişten oluşan “Tasarımın Özüsözü”,  “Tereddüt ve Tekerrür: Mimarlık ve Kent Üzerine Metinler 1873-1960”, “Türkiye’nin Görsellik Tarihine Giriş: İstanbul’u Resmetmek” ve Alev Erkmen’in “Geç Osmanlı Dünyasında Mimarlık ve Hafıza: Arşiv, Jübile, Abide”si takip etti.

Şimdi, "İstanbul'da Mekan Mahremiyetinin İhlali ve Teşhiri: Gerilimli Bir Tarihçe ve 41 Fotoğraf" Akın Nalça Kitapları’nın dokuzuncusu olarak kitapçılardaki ve kitaplıklardaki özel yerini almaya başladı.