Kenti Bir Kadraj Olarak Algılamak

Bir kentte yaşamak, elbette oranın her noktasını aynı ölçüde bilmek ve içselleştirmek anlamına gelmez. Üstelik o kent bir megapol ise kentin tümünü algılayabilmenin ve ona topyekûn bir anlam yükleyebilmenin olanağı yoktur. Çünkü orası son derece farklı yapılaşma biçimlerinin, farklı yaşam koşullarının, farklı amaçların ve hatta farklı kültürlerin yan yana geldiği bir alandır. Kentteki bu ayrışık alanlar arasına kesin coğrafi sınırlar çekilemeyeceği gibi, kültürel aidiyet yönünden de net tasnifler yapılamaz.

​Kentliler her gün kendi bölgelerinden ayrılıp başka yerlere doğru yola çıkmakta, kimliksiz ara-yerlerde buluşup özel ya da toplu taşıma araçlarıyla dört bir yana akmakta ve bir sürenin ardından da yine o yolları kat ederek kendi bölgelerine geri dönmektedirler. Sonuçta kent algısı, her bir kentli için bir yol macerasına dönüşmeye başlar; böylece kentliler kendi ortaklıklarını en fazla o gelip geçtikleri güzergâhlardaki ara-yerler üzerinden oluştururlar. Onların kentte gördükleri, neredeyse oradan geçen bir yabancının yolculuğu sırasında gördüğü gibidir: Bölük pörçük, anlam birliğinden yoksun, art arda sıralanan görüntüler dizisi…

Örneğin Ahmet Elhan’ın yapıtlarına baktığımızda, bunların her birinin kente ait bazı ayrıntılardan oluştuğunu görürüz. Bu fotoğraflardaki “şey”ler bize sanatçının kendi kentinden aktarılmıştır; oysa bunlar uğradıkları müdahalelerle parçalanmışlar, sonra o parçalar yeniden kendi aralarında nedensiz ilişkiler oluşturmuşlar ve gerçek-bütün formlarından oldukça uzaklaşmışlardır. Artık nerede oldukları, neyi temsil ettikleri ve sanatçı tarafından nasıl bir önem atfedildiği belli olmayan bu kent parçacıkları, yalnızca bulanık dış görünüşlerine ait küçük ipuçları ile kavranabilmekte ve birbirlerine eklenerek gözlerin önünden hızla geçmektedirler. İşte renkler, ışıklar, biçimler hâlinde dağılıp birleşen bu görüntüler, kentin en alışılmış manzaralarını yansıtırlar ve o manzaralar, anlık-geçici izlenimlerden öte bir anlam da ifade etmezler. Biz ise kentteki aceleci koşuşturmalar ya da hızlı yolculuklar                   sırasında, o parçalanmış ve birbirine eklenerek çoğalmış manzaraları her gün seyrederiz.

​Rüçhan Şahinoğlu ise kente daha değişik bir tavırla yaklaşmakta… O, sürekli yol almak zorunda olan kentlinin dağılan algısından ya da hızlı bir yol alış sırasında gözler önünden geçen belirsiz, bulanık kent parçacıklarından söz etmez. Bu resimlerde hız değil, tam tersine, durup kentin ayrıntılarına dikkatle bakmak vardır. Yani Rüçhan Şahinoğlu bir bakıma, belirsizleşmiş o kent parçacıklarını tekrar kendi formlarına geri döndürmek ve birbirlerine karışmış her görüntüyü diğerlerinden damıtıp sunmak amacındadır. Bu resimlerde görüntüler damıtıldıkça, kente ait kadrajlar da yeniden belirgin hale gelmeye başlar. Ne var ki bu kadrajlar bir kentin kendine has kimliğini ve oranın yaşam karakterini ortaya koymaktan uzaktır, çünkü onlar her kentin o kimliksiz ara-yerlerinde görülebilecek şeylerdir. Örneğin tekdüze sıralanmış bina cepheleri, elektrik trafoları, kent içinden başlayıp otobanlara kadar uzanan sokak lambaları vb… Bu resimler, bir kent hakkında fikir vermiyor gibi dursa da o “şey”lerden oluşmuş manzaraları biz her gün seyretmekteyizdir.

Ahmet Elhan ve Rüçhan Şahinoğlu bu sergide doğrudan kent manzaralarını yansıtmaktan çok, bir kentlinin o manzaralar karşısındaki algılarını ortaya koyuyorlar. Zaten bir kentin görüntüsü, orayı nasıl algıladığımıza bağlı olarak oluşmaz mı? Sözgelimi Le Corbusier modern dönemdeki Paris manzarasının, artık otomobil pencerelerinden algılanan kadrajlar kadar seyredilebildiğini söylemişti. Bu sergi ise bir kenti, tam da o kadrajların içinden görüyor ve öyle tanımlıyor.

Ahmet Elhan ve Rüçhan Şahinoğlu’nun “Kent Kadrajları” isimli sergisini 4 Aralık’a kadar Galeri/Miz’de ziyaret edebilirsiniz.