Mapplethorpe’a Başka Bir Açıdan Bakmak

Patti Smith'in kaleme aldığı Çoluk Çocuk romanıyla hem ülkemizde, hem de dünyada yeni kuşaklara kendini tekrar göstermiş oldu Mapplethorpe. Hayatlarının sonuna kadar birbirlerine yoldaşlık eden ikilinin ilk yıllarına odaklanan kitap hem yaşayış tarzlarını, hem de sanat üretimlerindeki ısrarı yansıtmasıyla genç okurları heyecanlandırmıştı.

Sanatçının hayatını anlatan (!f İstanbul’da da gösterilen) HBO belgeseli Look at the Pictures ise işlerine uygulanan sansürle öne çıktı. Belgeselde Birleşik Devlet Senatörü Jesse Helms'in konuşmasıyla çıkan tartışmaları izlemiştik. Mapplethorpe sergisine yapılan National Endowment for the Arts desteğini eleştiren senatör sanatçının nü fotoğraflarını göstererek "Look at the Pictures!" diye bağırmıştı kürsüden. Sansasyonel ilk solo sergisi “The Perfect Moment”ın üzerinden 25 yılı aşkın zaman geçti. Serginin açılışından kısa süre sonra hayatını kaybeden Mapplethorpe da çağdaş fotoğrafçılığın en özgün seslerinden biri olarak daha da ünlenmişti.

Galeri Nev İstanbul'un bu sergisi ise sanatçının son on yılına odaklanıyor. Ancak küratör Serra Yentürk zamandizinsel bir düşünceyle yola çıkmadığını belirtiyor. Sanatçının halihazırda dolaşımda olan, medyada çok yer alan işleri yerine sakin bir sergi olmasını istediğini vurguluyor Yentürk. Bu nedenle sansasyonel işlerini değil sanatını öne çıkaracak işleri seçtiğini, bunun da sanatçının son dönemine tekabül ettiğini belirtiyor.

Mapplethorpe'un cinsel bir obje de olsa, herhangi bir nesne de olsa objektifine aldığı şeyi erotize ettiği, dünyayı erotik bir gözle gördüğü en çok gelen yorumlardan biri. Mapplethorpe ise neyi karşısına alırsa alsın hep aynı pozisyonda durduğunu söyler. Özellikle “Çiçek fotoğraflarının cinselliğin bir metaforu mu, yoksa formun kendisi mi cinsel?” sorusu en çok tartışılan konulardan biri. Sanatçı ise; sadomazoşist fotoğraflar da (X), Afro-Amerikalı nü erkekler de (Z), çiçekli natürmortlar da (Y), sanatçı portreleri de olsa hep aynı bakışa sahip olduğunu vurgular çoğu röportajında.

Küratör Yentürk, XYZ şeklindeki bu alışılmış dağılım yerine formu ve estetiği öne çıkararak bir sergi kurmuş. Yentürk, Mapplethorpe Vakfı arşivindeki binlerce fotoğraf arasından birbiriyle iletişime geçen fotoğraflardan ikişerli, üçerli, beşerli gruplar oluşturarak formun, figürün ve hareketlerin ilişkide olduğu bir birliktelik öne çıkarmış. Sergide orkidelerle Afro-Amerikalı erkekler, portrelerle natürmortlar Mapplethorpe'un estetiğini vurgular şekilde bir araya geliyor. Bu açıdan fotoğraf sergisi küratörlüğü açısından da önemli bir sergiyle karşı karşıyayız. 

Bu sergide Mapplethorpe fotoğraflarının heykelsi ve resimsi yönleri öne çıkıyor. 20’inci yüzyıl fotoğrafçılığının sanat olarak kabul edilmesinde çabaları olan Alfred Stieglitz’in Photo-Secession akımından etkilenen Mapplethorpe objektifine neyi alırsa alsın formun gücünü ortaya koyduğu işleriyle bu sergide yer alıyor. “Robert Mapplethorpe: 1979-1989”, 31 Temmuz’a dek Galeri Nev İstanbul’da görülebilir.