Ortadoğu, Şimdi

Geçtiğimiz haftalarda, İstanbul’daki SPOT Art Projects, Ortadoğu Sanatı ve Piyasası adlı bir konferansında bölge sanatına yön verenleri bir araya getirdi. Konuşmacılardan, Victorian and Albert Müzesi Ortadoğu sanatı bölümü küratörü Salma Tuqan Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Arap Yarımadası’nda özellikle geçtiğimiz son on yılda kurulan kar amacı gütmeyen oluşumları anlattı. Soru, Ortadoğu’da sanatın nasıl yükseldiğiyse, bölgede sanat üretimini artırmak ve desteklemek gibi bir misyonla çalışan bu kurumlar cevap. 

Dar el Fan, Beyrut: Beyrut’un, Ortadoğu’nun Paris’i olduğu dönemlerde, 60’lardaki kültürel çeşitlilik ve politik çalkantılar döneminde Janine Rubeiz tarafından kurulan Dar el Fan; tartışmaların, film gösterimlerinin, sergi ve konferansların, konserlerin gerçekleştiği bir kültürel buluşma noktasıydı. Moussa Sadr ve Kamal Jumblat gibi dönemin önemli felsefecilerinin ve sanatçılarının uğrak yeri olan bu mekan, aynı zamanda arşivcilik çalışmalarını da sürdürerek bölge kültürüne dair bir hafıza oluşturmaya çalıştığı yıllarda, 70’lerin sonunda bölgedeki iç savaş sebebiyle kapatıldı, arşiv yok edildi. 

Arab Image Foundation, Beyrut: İstanbul Bienali ve Documenta gibi önemli sergilerden de tanıdığımız Akram Zaatari ve bir grup sanatçının girişimiyle 1997 yılında Beyrut’ta kurulan Arab Image Foundation bugün Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Arabistan Yarımadası’nda tarihi belgeler ve fotoğraf arşivciliği üzerine önemli bir misyon üsleniyor. Vakfın koleksiyonunda 19. yüzyıl ortalarından bugüne kadar toplanmış 600.000 fotoğraf bulunuyor. Vakıf, 

birçok müze ve kültür mekanıyla işbirliği içinde uluslararası sergiler gerçekleştiriyor.

98 Weeks, Beyrut: Yine Beyrut’ta Marwa Arsanios ve Mirene Arsanios tarafından araştırma projesi olarak 2007 yılında kurulan 98 Weeks okuma grupları, yayınlar ve kentsel alanda çalışmalarını sürdürüyor. 98 Weeks’in araştırma konusu her 98 haftada bir değişiyor. Tuqan’ın konuşmasında deneysel başlığı altında sözünü ettiği Mansion, ayrıca eğitim ve misafir sanatçı programları gerçekleştiren Home Workspace Beyrut’taki kar amacı gütmeyen kuruluşlardan.

Darat El Funun, Umman: 1993 yılında Ürdün’de kurulan Darat el Funun, kurumun destekçisi Khalid Shoman Vakfı’na bağlı olarak çalışıyor. Umman ve Arap Yarımadası’ndaki sanat üretimini sergiler, tartışma ve misafir sanatçı programları yürütüyor. Darat El Funun’da şu an Mohammad Badernah, Rheim Alkadhi ve en son Abraaj Group Art Prize’da ödül alan Hrair Sarkissian’ın solo sergileri gerçekleşiyor. 

Townhouse Gallery, Kahire: Kahire’de 1998 yılında William Wells tarafından kurulan Townhouse Gallery, bir sergi ve proje alanı. Bölgedeki ve uluslararası sanatçıları bir araya getiren Townhouse bulunduğu 650 metrekarelik alanda yılda 12 sergi düzenliyor. Galeri ve proje alanı aynı zamanda 2000 yılında Nitaq Festivali’ni, 2002 yılında ise Mısır’da gerçekleşen ilk ve tek fotoğraf etkinliği PhotoCairo’yu düzenledi. 

Delfina Foundation, Londra ve Dubai: Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinde sanat üretimini destekleyen Vakfın en önemli girişimlerinden biri, Dubai ve Londra’da yürüttüğü misafir sanatçı ve küratör programları. Delfina Entrecanales’in kırk yıl önce sanatçılar için başlattığı bu girişim bugün; Tate Müzesi, Mathaf Müzesi, Frieze Vakfı, Art Dubai gibi kurumlar tarafından destekleniyor. 

Dar al Mamun, Marakeş: Marakeş’e 14 km uzaklıkta yer alan kar amacı gütmeyen bu  kurum; misafir sanatçı programları, kütüphane, çeviri çalışmaları, çocuklar için sanat projeleri yoluyla bölge sanatını canlandırmayı amaçlıyor. Dar al Mamun aynı zamanda, uluslararası işbirlikleriyle genç sanatçıların üretimlerini desteklemek için alan açıyor.   

Mosireen, Kahire: Mosireen, Kahire şehir merkezinde yer alan ve kar amacı gütmeyen bir medya kolektifidir. Çıkış noktası ise Mısır’daki devrim döneminde ortaya çıkan kültürel aktivizm ve bir patlama yaşayan sivil medyadır. Bu dönemde cep telefonu ve mobil kameralar kuşanmış binlerce sivil vatandaş, gözlerinin önünde yaşanan olayları olduğu gibi kaydederek doğruluğun dengesini korudular, sansüre karşı durdular ve seslerini duyurdular.

Al Mamal Foundation, Kudüs: Al Ma’mal Foundation 1998’de İsrail’deki Sosyal Hukuk yasasıyla birlikte kar amacı gütmeyen bir topluluk olarak kuruldu. 1992’deki kurulumudan itibaren Anadiel Gallery’nin sürdürdüğü çalışmaların bir sonucuydu. Anadiel Gallery ise Filistin’in ilk ve tek bağımsız sanat galerisi olarak başladı. Barış döneminin başlangıcıyla beraber ise çokyönlü hale gelerek hem sürekli bir sergi alanı, hem de bölgedeki sanatçılarla iletişime geçmek isteyenler için bir referans noktası olarak görevini sürdürmeye devam etti.

The Changing Room: The Changing Room: Arab Reflections on Praxis and Times (Prova Odası: Pratikler ve Zaman üzerinde Arap etkileri),

Ortadoğu’da son zamanlarda yaşanan olayların sebep olduğu değişimlerin  güçlüğünü yansıtan bir sanat projesi. Yeni bir değişim meydana gelirken bununla beraber Arap güncel sanatının yeni tarihine verilen bir söz de gelir. Burada temsil edilen 15 sanatçı, aynı zamanda Changing Room’un kurucularıdır: Adel Abidin, Sama Alshaibi, Kader Attia, Khaled Hafez, Nermine Hammam, Karim Al Husseini, Ines Jerray, Ibrahim Saad, Steve Sabella, Larissa Sansour, Ahmed El Shaer, Anas Al-Shaikh, Marwan Sahmarani, Khaled Ramadan, Bassem Yousri.

Beirut Art Center: Beirut Art Center, kar amacı gütmeyen ve kendini Lübnan’daki güncel sanata adamış bir dernek, sanat alanı ve platform. Merkez; açık ve sürekli aktif bir yapıyla yerel ve uluslararası güncel sanatı ve kültürel pratiği üretmek, sunmayı ve desteklemeyi hedefliyor. BAC, bütün ziyaretçilerin rahatlıkla ulaşabileceği bir endüstri alanında yer alıyor.  Bulunduğu bina, Raed Abillama tarafından tasarlanmış, bağımsız, 1.500 metrekarelik bir yapı. 

Palestinian Museum, Birzeit (2014): Önümüzdeki yıl açılması planlanan Palestinian Museum, Filistin’in ve Filistinlilerin kültür, tarih ve toplumunu anlamak ve keşfetmek adına çalışmaları sürdürmeyi amaçlıyor. Sergiler, araştırmalar, eğitim programları ve kültürel etkinliklerin yenilikçi bir karışımıyla Palestinian Museum, herkesin Filistin’in geçmişi, bugünü ve yarını hakkında katılabileceği ortak bir iletişim alanı sunar. 

Recto Verso: Gabriela Schaub ve sanat eleştirmeni Cesar Nammour’un kurduğu kitabevi/kütüphane, halka açık kütüphanelerini resim, heykel, fotoğraf, mimarlık veya iç mimarlık hakkında bir şeyler öğrenmek isteyen herkesin kullanabileceği bir mekan. Ziyaretçiler bir iki kitap alıp kahve içebilir, interneti kullanabilirler.