Sığınak’tan Gelen Sesler

Ankara yaklaşık bir yıl önce tarihi kimliğine derinden dokunan bir sanat mekânı kazandı. Sığınak, İkinci Meclis binasının hava saldırılarına karşı tasarlanmış sıra dışı bir bina. Macarlar tarafından yapılan ve döner bir düzende sonunda sizi giriş noktasına yeniden ulaştıran bu bina, 22 Aralık 2021 tarihindeki açılışla Ankara’da Ulus-Müzeler Bölgesinde “Sığınak: Sanat ve Teknoloji İçin Alan” adı altında kültür etkinliklerine açıldı.

Sığınak’ın ortaya çıkışında kuşkusuz Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Saygı ve Cer Modern Yürütücüsü Zihni Tümer’in iş birliği ve büyük emekleri söz konusu. Geçtiğimiz hafta nihayet görme şansına eriştiğim Sığınak’ın yeni sergisi “Yeni Medya: Eskizden Piksele Dijital Sanat” mekânın ruhuyla derinden bağlanan ve küratörlüğünü Esra Özkan’ın üstlendiği, Ayyıldız Communication Agency'nin proje sahibi olduğu bir güncel sanat işi. Başkent Kültür Yolu etkinlikleri kapsamında Sığınak: Sanat ve Teknoloji İçin Alan’da ilk defa Ankaralı izleyicileri ile buluşan sergi yeni medya/dijital sanat alanında üreten dokuz önemli sanatçının, Can Büyükberber, Hamza Kırbaş, Güvenç Özel, Cem Sonel, Afra Naile Sönmez, Candaş Şişman, Nergiz Yeşil, RAW (Selçuk Artut, Alp Tuğan)’ın çalışmalarını bir araya getiriyor.

Dijital sanat, bio sanat, ses tasarımı gibi farklı disiplinlerdeki eserlerden oluşan bu karma sergide dikkati celbeden en önemli şey mekânın doğasında var olan sıkışma, korunma, endişe ruh hâllerini avcunda tutan işleri barındırması. Özellikle ses yerleştirmeleri için benzersiz bir duygu taşıyan Sığınak’ta Boşluk isimli Afra Sönmez’in çalışması, Tagore’un The Grasp of Your Hand şiirinden parçaları fısıltılarla duyuran sıra dışı bir elektro-tekstil üretimi. Tellerle diriltilmiş iplikten örülü çiçekler avuç içinde sıkıştırıldığında sığınağın endişeli ve loş duvarlarında “Acımın dinmesi için değil, ama kalbimin onu yenmesi için yakaracağım” dizelerinin fısıltılarının yankıları duyuluyor. Bunun son derece etkileyici ve hüzünlü bir deneyim olduğunu söylemek gerek.

​İmdad Kulesi tabelasının önünden kurul merkezine açılan bir başka odaya girdiğimizde ise Nergiz Yeşil’in Lorem Ipsum II adlı biosanat çalışması çıkıyor, ayaklarımızın dibinde. Canlı organizmaların toprak üzerinde cam ve ışıkla sıkıştırıldığı bu ortamda durmadan dönüştüğünü izleyebildiğiniz yaşayan bir sanat eseri. Renkleriyle hangi bakterinin/küfün diğeriyle akraba olduğunu anlamak bile mümkün diyor sanatçı ve hepsini tanıyor. Lorem Ipsum II’nin küfleri bana İkinci Dünya Savaşı boyunca kullanılan sığınaklarda ruh hâlleri değişen, birbiriyle akraba olan içten içe ölen ya da umutla yaşayan insanları hatırlatıyor.

UCLA’de profesörlüğü devam eden ve alanın en iddialı sanatçılarından olan Güvenç Özel’in yapay zekâya tasarlattığı ve Türkiye-Hindistan arasında bir bağ kurmaya çalıştığı “NW01” adlı halının hem dijital hem de dokunmuş hâlini izliyoruz.

Dokuz odanın her birinde istisnasız olarak eskizi, dokunulabilir ya da somutlaşabilir biçimi var edilmiş eserlerin sese, dijitale, teknolojiye, uzamla gelen bir başka boyuta geçişini izleme imkânı veriyor sergi, tam olarak “eskizden dijitale” işliyor süreç.

23 Ekim 2022’ye dek sürecek olan sergi, İkinci Meclis’in Cumhuriyet Müzesi Kampüsü içinde yeni medyaya, dijital sanata ve teknolojiye açılan bir “sığınak” içinde izleyenlerini hatta dinleyenlerini bekliyor, nitekim ses enstalasyonları için bugüne dek Sığınak kadar uygun çok az yerle karşılaşmışızdır.

Ankara geleneğini koruyan, tarihine dem vuran; ama aynı zamanda onu aşan, yarına ve yeniliğe kavuşturan bu yeni mekânla başkent olmanın hakkını veriyor. Darısı ülkenin her sathına diyelim. Sığınaklarımız sanatla dolsun!​

​“Yeni Medya: Eskizden Piksele Dijital Sanat” başlıklı sergiyi 23 Ekim 2022’ye kadar Ankara’da yer alan Sığınak: Sanat ve Teknoloji İçin Alan’da ziyaret edebilirsiniz.