Konuşmacımız Asuman Susam ile söyleşi

Artful Living’in 16 Kasım 2014, saat 13.00’te 33. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı’nda düzenlediği “Sinema ve Edebiyat” etkinliğimizin konuşmacılarından Asuman Susam ile minik bir söyleşi...

Filmler üstüne yazdığınız harika yazıları Artful Living'de zevkle okuyoruz. Sinema-edebiyat ilişkisi üstüne düşüncelerinizi merak ediyoruz...

On yılı aşkın bir zamandır sinema üzerine seyirci olmanın ötesinde bir ilgiyle düşünüyorum.  İlk yakınlık kurduğum alan, üzerine tez de yaptığım belgesel sinema oldu.  Ama asıl alanı edebiyat olan biri olarak imgesel sinemanın kışkırtıcılığı üzerimde hep hâkimiyet kurdu.  Filmlere onları yapısöküme uğratarak baktığınızda sinemanın edebiyat olduğunu, edebiyata dahil olduğunu görüyorsunuz. Büyük deha yönetmenlere ben şairler diyorum. Tarkovsky’nin şair olmadığını Kiorastami’nin, Stanley Kubrick’in  kim söyleyebilir?

Günümüzde melezleşmeler, disiplinlerarası etkileşim söylemleri de belirler durumda. Çağ görsel imgelerin egemenliğinde. Ama insan değişmeyen özellikleriyle de var. Anlatmak istiyor ve seyretmek… Bugünün edebiyatı sinemadır, desek çok da abartmış olmayız. Yönetmenler modern zamanların hikâye anlatıcıları. Bu iki disiplinin o kadar çok ortak noktası var ki … Farklar anlatım teknikleri, araçları ve dilinde gizli. Bir zamanlar edebiyat sinemayı bonkörce beslemişti, şimdi sıra sinemada; o kurgudan, anlatıcıya, bakış açısına dek pek çok konuda edebiyata ilham veren konumunda. Bu bağ hiç kopmaz.

Türk ve Dünya edebiyatından hangi 5 sinema uyarlaması hakkında yazmak isterdiniz, neden?

Ne kadar zor bir soru… Âna göre yanıtların değişmesi de kaçınılmaz onca iyi uyarlama varken. Emily Bornte’nin Uğultulu Tepeler(Rüzgarlı Bayır) filminin Metin Erksan -Ölmeyen Aşk (1966)- ve Bunuel Abismos de Pasion (1953) uyarlamalarını karşılaştırmalı olarak yazmak isterdim. Her üç sanatçının tutkulu aşk bağlamında trajik olana yaklaşımlarını ve ruhlarının derinlikerini keşfetmek için.

Charles Dickens ilk yönetmenlere büyük ilham kaynağı olmuştur romanlarındaki teknik özelliklerle. Onun Büyük Umutlar filminin David Lean(1946) ve Alfonso Cuaron (1998) uyarlamalarına karşılıklı bakmak isterdim. Hem değişen dönem özellikleri ve teknik olanakların farklılaşması sinema diline  ne yapmış bunu görmek; hem de esere bağlı bir uyarlama ile serbest bir uyarlamanın alt metin bağlamında farklılıklarını göstermek için.

J. Fowles vazgeçilmez yazarlarımdandır. Sinemanın da sevdiği bir yazardır. Ondan özellikle Fransız Teğmenin Kadını filmini yazmak isterdim. 

Hem başka bir usta yazar Harold Pinter senaryosunu yazdığı,hem  Meryl Streep ve Jeremy Irons’ın muhteşem oyunculukları için. Ayrıca postmodern dili ve Victorya döneminin ruhunu da deşmek için kışkırtıcı bir film.

Zor bir işe kalkışmak olacaktır ama Pasolini’nin üçlemesi Dekameron Aşk Öyküleri(1971), Canterbury Öyküleri(1972), Binbir Gece Masalları(1974) yazılmaya değer uyarlamalar. Hem yönetmenin avangard ve tekinsiz ruhunu çözmek hem de klasik metinlerin modern bir sanatta aldığı hali görmek açısından bu zor işin altına girmek isterdim.

Zeki Demirkubuz’un  üç uyarlamasına da uyarlama teknikleri açısından karşılaştırmalı olarak bakmak isterdim: Yeraltı, Yazgı ve Kıskanmak… Sinemanın bir fikir olduğunu bilen yönetmenin seçtiği romanların ve  yazarların rastlantı olmadığı ortada. Karanlık yanımızı didikleme anlamında cesur bir tavrı var.

Beş dediniz ama şunu atlayamam: Stanley Kubrick ve Otamatik Portakal ve Lolita… Görsel dehanın üzerimizde nasıl duygusal dalgalanmalar yarattığını görmek için iştahla yazmak isterim onu da.

***

Medya partneri de olduğumuz 33. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı'ndaki etkinliğimiz:

Sinema ve Edebiyat

Moderatör: Sevin Okyay
Konuşmacılar: Asuman Susam, Ahmet Ümit, Ümit Ünal
Düzenleyen: Artful Living

Artful Living tarafından düzenlenen "Sinema ve Edebiyat" panelinde, usta sinema yazarı Sevin Okyay, konukları Asuman Susam, Ahmet Ümit ve Ümit Ünal ile Türk sinemasından dünya sinemasına, sinemanın edebiyatla ilişkisini konuşacak. Edebiyat uyarlamalarının başarısı, güçlükleri, birbirlerine etkileri üzerine örnekler ve deneyimlerin de paylaşılacağı oturum, sinemamızın 100. yılına edebiyattan bir selam gönderiyor.

33. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı

TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi
16 Kasım 2014, 13.00-14.00 - Kınalıada Salonu