21 EYLÜL, PAZARTESİ, 2015

Şimdi Okullu Olduk

Şu aralar pek çok çocuk, hayatında ilk defa okulla, okullu olmakla tanıştı. Bir kısmı ev dışındaki bu ortama kolayca uyum sağlayacak, akranları ile birlikte belli bir günlük düzen içinde olmaktan hoşnut olacak, bir kısmı ise zorluk çekecek. Oysa önlerinde okullu olarak geçirecekleri uzun yıllar var. Onları bu yeni ortama alıştırmak gerek, ama nasıl? İmdada kitaplar yetişiyor.

Bu dosyayı hazırlarken aklımdan hep o ünlü şarkı geçiyordu; “Şimdi okullu olduk / Sınıfları doldurduk / Sevinçliyiz hepimiz / Yaşasın okulumuz”… Gerçekten sevinçli miydik hepimiz? Bugün okul hayatına merhaba diyen her çocuk otomatikman sevinçli mi? Şu aralar pek çok çocuk, hayatında ilk defa okulla, okullu olmakla tanıştı. Bir kısmı ev dışındaki bu ortama kolayca uyum sağlayacak, akranları ile birlikte belli bir günlük düzen içinde olmaktan hoşnut olacak, bir kısmı ise zorluk çekecek. Oysa önlerinde okullu olarak geçirecekleri uzun yıllar var. Onları bu yeni ortama alıştırmak gerek, ama nasıl? İmdada kitaplar yetişiyor. Anaokuluna ya da anasınıfına başlayacak miniklere destek olabilecek, zorluk çeken akranları ile empati kurmalarını sağlayabilecek, ailelerin çocukları ile okul konusunda daha rahat diyolog kurmalarına fırsat yaratacak resimli kitaplar bulmak için rafları taradım. İşte sonuçlar…

LOVE IT

PAYLAŞ

Baş Rolde Okul Günleri

Tipik bir okul gününü hikâyeleştiren kitaplar çocukları, okulda geçirecekleri zamanlara alıştırmak için etkili olabilir. Öncelikle, okul hayatını ve okullu olmayı hikâyenin merkezine yerleştiren bazı kitaplardan bahsetmek istiyorum. İlkler zordur. Bu kitaplarda ya baş karakter ilk defa okul hayatına başlıyor ya da okula yeni başlayan bir akranına destek oluyor. Örneğin Cemile serisinden Cemile Okula Dönüyor kitabında Cemile okula yeni başlayan bir küçüğün destekçisi rolünde görünüyor.

Mızmız Mırnav serisinin ikinci kitabı Kırmızı Yastık'ta minik bir kedi olan Mızmız'ın okuldaki ikinci günü hikâye edilmiş. Mızmız'ın yastığı kitaba adını vermiş olsa da metinde Mızmız'ın okulunda geçen tipik bir gün ve sınıf arkadaşları daha fazla dikkat çekiyor. Sabah okula gitmek üzere tam zamanında hazırlanan Mızmız evden çıkarken yanına küçük kırmızı yastığını alıyor, böylece tahta sırada otururken daha rahat edeceğini düşünüyor. Ancak okul gününün hayhuyu içinde Mızmız yastığa sahip çıkamıyor ve sonunda ondan vazgeçiyor. Sempatik resimlerin sade bir grafik tasarım içinde metne eşlik ettiği bu kitapta okul şarkı söylemek, resim çizmek, oyun oynamak gibi eğlenceli faaliyetlerin yapıldığı hareketli bir yer olarak konumlandırılmış.

Bu türün örneklerinden biri Miffy Okula Gidiyor. Bu kitapta sevimli tavşan Miffy’nin okulda geçen bir gününe tanık oluyoruz. Bebek Koala Anaokulunda isimli kitap da sempatik çizimleri ve anaokulundaki günlük akışı vermesi ile dikkat çekiyor. Bu iki kitapta anaokulundaki çocuklar oyunlar oynuyor, el işi faaliyetleri yapıyor, hep birlikte yemek yiyor ve öğretmenlerinin okuduğu hikâyeleri dinliyorlar. Az metinli, sade bir anlatıma sahip olan kitaplar özellikle anaokuluna başlayacak minikler için yol gösterici. Bu kitaplarda okul hoşça vakit geçirilen, belli bir düzeni ve kuralları olan, bolca oyuncağın ve akranın olduğu yerler olarak konumlandırılmış.

Uğurböceği Sevecen ile Salyangoz Tomurcuk Anaokulunda isimli kitapta ise Tomurcuk ve Sevecen’i okul hayatı içinde, tipik bir okul günü akışı içinde izliyoruz. Kitapta dikkat çekici noktalardan biri çocukların sırayla “günün yardımcısı” sıfatıyla yemek sonrası masayı toplama sorumluluğunu yerine getiriyor olmaları. Kitabın bir diğer özelliği ise araba ve bebek gibi oyuncakların cinsiyetçi bir yaklaşımla sahiplenilmesini olumlamaması. Çizimler ve grafik tasarım serinin diğer kitaplarında olduğu gibi gayet başarılı.

Yan Hikâyelerde Okul

Kimi kitaplarda okul yan hikâyelerde görünüyor. Bu doğrudan olmayan anlatımın da çocuklar üzerinde etkili olabileceğini düşünüyorum.

Sadece tipik bir okul gününe odaklanmasa da okul hayatını oldukça ayrıntılı şekilde işleyen kitaplardan biri de Diktatör. Ailesine ve çevresine hükmedici bir tavır içinde olan ancak işler her zaman da istediği gibi gitmeyen bu minik erkek çocuğunun espirili bir dille yazılmış hikâyesine çok başarılı bir grafik tasarım ve ilgi çekici çizimler eşlik ediyor.

Şair Sennur Sezer’in yazdığı Ufacık Vidacık kitabının merkezinde ilkokul çağındaki Aslı var. Babası bir hastabakıcı olan Aslı’nın annesi bir hastanede temizlik işlerinde çalışmaya başlıyor. Babasının işi ile gurur duyan küçük kız annesinin işinden utanıyor. Annesinin dikkatinin bölünmesinden, ona ayırdığı zamanın azalmasından, okulda geçirdiği sürenin uzamasından da rahatsız olan Aslı’nın huysuzlukları artıyor. Sonuçta herşeyin nasıl tatlıya bağlandığını merak edenler, hikâyesi ve önerdiği duruş ile dikkat çeken bu kitabı bulup okuyabilir. Ancak Aslı’nın sorunlarının üstesinden gelmesinde okuldaki öğretmenlerinin yaklaşımın büyük destek olduğunu söylemeliyim. Bu kitapta okul, aile içinden kaynaklanan bir sorunun çözümünde önemli bir rol oynuyor. Kitabın en zayıf tarafı görselliği.

Ayça’nın Yeni Evi kitabının baş kişisi ise yeni taşındıkları şehre, eve ve okula yabancılık çeken Ayça. İlk başta Ayça’ya herşey sevimsiz görünüyor. Sınıf arkadaşı Balçiçek’i de oldukça gürültücü ve anlaşılmaz buluyor. Ancak Balçiçek’in dışadönük ve dinamik hali sayesinde mahzunluğunu üstünden atıyor ve yeni girdiği ortamla barışıyor. Bu hikâyede okul çok az yer tutsa da bu iki kızı buluşturan yer olması açısından önem taşıyor. Kitap yumuşak görsel dili ile de dikkat çekiyor.

Léna ve Altın Gözlü Kedi adlı kitapta ise annesi ve babası konser vererek Rusya’yı bir uçtan bir uca dolaştığı için okula gönderilemeyen Léna’nın hikâyesi anlatılıyor. Ailesi Léna’nın okula gidemeyişini çok umursamıyor ancak Léna kendi kendine karar alıp ders çalışıyor. Komşu çocuk Nikita, apartman görevlisi Babuşka ve sevildikçe canlanan bir oyuncak kedi ile ilerleyen hikâyenin sonunda annesi Léna’nın defterlerini görüyor, onun okula gitmek istediğini anlıyor ve nihayet Léna okullu oluyor. Bu kitapta ders çalışmaya kendi kendine karar veren ve bu kararını uygulayan kız çocuğu karakteri dikkat çekici. Ayrıca okul, baş hikâye kişisinin ulaşmayı arzuladığı yer olarak konumlandırılmış. Kitap görsel açıdan çekici ve sevimli. Metin pek kısa sayılmasa da ilgiyi ayakta tutarak kendini okutuyor.

LOVE IT

PAYLAŞ

Akran Zorbalığı ile Mücadele

Elbette okul ortamı her zaman güllük gülistanlık değil. Akranlar arasında da çatışmalar, güç savaşları yaşanıyor. Beni Rahat Bırak! isimli kitap akran zorbalığı üzerine odaklanıyor. Else hikâyenin baş kişisi. En yakın arkadaşı Cessi’nin okula gelmediği bir gün okula yeni başlayan Mayke ile tanışıyor. Else önce Mayke’den hiç hoşlanmıyor ve ona zorbaca davranıyor. Kitapta çocukların nasıl “zorbaya” dönüşebileceğini ve bulundukları ortama yeni gelen öteki çocukları kabullenmelerinin ne kadar zor olabileceği anlatılıyor. Neyse ki sonunda Else zorbaca tavırları bir yana bırakıyor. Uzmanlar zorbalık yapan çocuklarla da zorbalık mağduru olan çocuklarla da bu konuda konuşmanın önemli olduğuna işaret ediyorlar. Beni Rahat Bırak! gibi kitaplar ebeveynlere, çocukları ile bu konuyu sakince konuşma fırsatı verebilir. Beni Rahat Bırak!, görsel açıdan da oldukça dinamik ve sevimli.

Sonuç olarak bu dosyada yer verdiğim resimli çocuk kitapları ve benzerleri, miniklere bolca özdeşleşme kurabilecekleri hikâye karakterleri ve karşılaşabilecekleri olası sorunlarla başedebilme yöntemleri sunuyor. Günlerimiz bol okumalı ve hep okumalı geçsin… Kitaplarda hayat var.

Yazıda Geçen Kitapların Künyeleri

Cemile Okula Dönüyor

Yazan: Aline de Pétigny

Resimleyen: Nancy Delvaux

Türkçeye Uyarlayan: Seda Darcan Çiftçi

Kaktüs Çocuk

Uğurböceği Sevecen ile Salyangoz Tomurcuk - Anaokulunda

Yazan ve Çizen: Erika Bartos

Resimleyen: Cathy Shimmen

Çeviren: Agi Judit Kirişoğlu, Elvan L. Eti

YKY, 2013

Mızmız Mırnav 2: Kırmızı Yastık

Yazar: Ayla Çınaroğlu

Resimleyen: Mustafa Delioğlu